Blijvende oplossingen voor complexe problemen

“Uitdagingen en innovatievraagstukken zijn steeds complexer. Je kan ze niet meer oplossen met de oude manier van denken. Ze vragen om een andere, creatievere benadering,” zegt prof. dr. Kees Dorst, hoogleraar aan de faculty of Transdisciplinary Innovation aan de University of Technology in Sydney. Dorst is de grondlegger van de design thinking methodologie ‘frame innovation’ en samen met André Schaminée, adviseur bij Twynstra Gudde één van de sprekers tijdens de masterclass Design Thinking van Nyenrode Business Universiteit.

Schaminée: “Tijdens de masterclass richten we ons niet zozeer op nieuwe oplossingen, maar op het creëren van een nieuwe benadering voor een vraagstuk. Als je eenmaal een nieuwe benadering hebt, volgen de originele oplossingen vanzelf.  We leren een grondige, diepere versie van design thinking aan, waarbij deelnemers handvaten krijgen om bij complexe problemen nieuwe invalshoeken en oplossingen te vinden.” Dorst vult aan: “We zien vaak deelnemers van organisaties die al een tijd met een probleem rondlopen, dat ook al geprobeerd hebben op te lossen met design thinking, maar op het punt komen: hoe nu verder?”

Stabiele oplossingen

Beide sprekers brengen hun eigen expertise mee naar de masterclass. Dorst plaatst het ontwerpen in de context en legt de methodologie uit. “De stappen van de methodologie zijn geen rocket science, maar omdat je ze op een bepaalde manier en volgorde doet, komen er bijzondere oplossingen bovendrijven.” Diepe innovatie gaat ook veel langer mee. Schaminée focust op de verbinding tussen ontwerpproces en organisaties. “Een goed idee leidt  niet altijd vanzelf tot de gewenste verandering. Tijdens de masterclass beginnen we met een introductie, waarna we het proces door middel van cases behandelen.” Hij geeft een voorbeeld van een casus: “Stel, er wordt een snelweg gebouwd in dichtbevolkt stedelijk gebied. Hoe houd je dan een positieve relatie met de omgeving terwijl je veel overlast veroorzaakt?”

Dutch Design Week

Beiden merken dat dit verhaal landt in de publieke sector. Dorst vertelt: “Bedrijven kunnen nog enigszins kiezen voor welk stukje complexiteit in de samenleving ze zich verantwoordelijk maken. Maar de overheid is per definitie verantwoordelijk voor een heel complex deel van de samenleving.” Dit merkten Schaminée en Dorst ook toen ze eind oktober 2019 aanwezig waren bij de jaarlijkse Dutch Design Week. “Daar zagen we in vergelijking met andere jaren meer publieke organisaties die vastzitten in bureaucratie. Zij komen naar de Dutch Design Week om inspiratie voor vernieuwing te vinden. Vraagstukken rondom veiligheid, maar ook zorg zijn complex geworden. De overheid kan dat  niet meer alleen doen. Burgers en het bedrijfsleven spelen nu een belangrijke rol. Daardoor zijn nieuwe links en relaties nodig. Je ziet dan ook dat de open manier van denken die designers brengen, worden ingezet voor programma’s rond veiligheid, klimaat en zorg. Een groot project tijdens de Dutch Design Week was ‘embassy of safety’. Daarbij werden allerlei ontwerp-experimenten gedaan om nieuwe, positieve relaties met de samenleving te ontwerpen. Zo was een idee dat een politieagent naast bekeuringen ook goedkeuringen kan uitschrijven.”

Tools

Dorst: “Veel deelnemers voelen het als een bevrijding dat ze tijdens de masterclass ineens grondig mogen nadenken over het probleem, zonder meteen te moeten brainstormen over oplossingen. De formulering  van een probleem is vaak juist het probleem. Als het herformuleren van het probleem goed lukt, kan je niet meer terug naar het oude frame, de oude manier van nadenken. Deelnemers maken hierin grote stappen. ” Schaminée vult aan: “De mindset is er al wel, maar de tools zijn nog niet aanwezig om aan de slag te gaan.  Die tools bieden wij aan.” Zelf vindt hij de terugkomdag het meest inspirerende onderdeel van de masterclass. Deelnemers hebben het geleerde dan een tijdje toegepast in de eigen praktijk. “Je kan dan een verdieping maken. Ook is het leuk om te zien dat deelnemers zichzelf beter hebben leren kennen. Ze zijn bijvoorbeeld meer bezig met de vraag ‘welke rol past bij mij’?”