Circulair bouwen in de installatiesector

“Het lijkt of iedereen op elkaar zit te wachten”, vertelt Rob van Duyn – directeur van installatiebedrijf Vink Systemen – over zijn onderzoek naar de mogelijkheden voor circulair bouwen in de installatiesector. De sector zit volgens Van Duyn gevangen in een marktdynamiek die wordt gekenmerkt door lage prijzen. Het in kaart brengen van de barrières en de focus op praktische toepasbaarheid leverde hem de Nyenrode Best-in-Business Award 2020-2021 van de Modulair Executive MBA op.

In de kinderschoenen

Van Duyn startte zijn onderzoek als afsluiting van de Modulair Executive MBA – track Public & Private – van Nyenrode Business Universiteit. Hij raakte tijdens de module Sustainability and Systemic Change geïnteresseerd in de circulaire economie en het hergebruiken van grondstoffen. Het viel Van Duyn op dat de Nederlandse installatiesector nog niet echt actief bezig is met duurzaam ontwerpen en produceren, terwijl de algemene bouwsector hier al meer stappen in heeft gezet. “Het aandeel van installatie binnen de bouw ligt inmiddels rond de 40-50%. Hierdoor kunnen we als installatiebedrijven een grote impact hebben op de circulaire economie. Toch staan we als sector nog in de kinderschoenen. Ik wilde vooral weten: ‘Hoe komt dat?’”

Gevangen in marktdynamiek

Van Duyn beantwoordt zijn vraag: “De installatiesector zit gevangen in een marktdynamiek die wordt gekenmerkt door lage prijzen en daardoor een focus op het laag houden van kosten. Door de lange terugverdientijd van investeringen is het lastig om de benodigde stappen te zetten naar duurzaamheid.” Vanuit expert-interviews met actoren binnen de overheid, het bedrijfsleven, NGO’s, financiële instellingen en kennisinstellingen, ontdekte hij dat de respondenten echter wel open staan voor veranderingen. “Iedereen voelt de behoefte, maar het lijkt of iedereen op elkaar wacht. De overheid vraagt bijvoorbeeld in een aanbesteding nog niet om circulariteit, waardoor het bedrijfsleven nog geen actie neemt omdat het zichzelf anders uit de markt prijst. Zo ontstaat er een soort kip-ei-verhaal.”

Regie bij één partij

De belangrijkste aanbeveling van Van Duyn is dat er regie komt binnen de installatiesector. “De transitie naar duurzaamheid komt sowieso, maar met meer regie kan het gestuurd en versneld worden.” Hij noemt het Betonakkoord in de bouwsector als voorbeeld. “Wanneer alle actoren samenwerken, geregisseerd door één partij, kan je gezamenlijk systeembarrières – bijvoorbeeld op het gebied van wet- en regelgeving of financiële middelen – herkennen en erkennen. Daardoor kunnen we als sector op zoek naar de juiste volgorde om stappen te zetten en draagvlak creëren om met elkaar de versnelling te realiseren.” De interventies moeten volgens Van Duyn wel passen bij de tijdsgeest: “Je kan wel regelgeving maken om voortaan 100% circulair aan te besteden, maar de installatiesector is daar nog niet klaar voor.”

Inzicht door systeemdenken

Van Duyn geeft aan dat de opleiding heeft bijgedragen aan zijn onderzoek door op een andere manier naar een vraagstuk te leren kijken. “Ik heb vanuit het concept systeemdenken geleerd om niet alleen het probleem analyseren, maar ook alles eromheen.” Zijn begeleider André Nijhof, hoogleraar Duurzaam Ondernemen & Stewardship aan Nyenrode, en aanjager van verduurzaming in het bedrijfsleven – was hierin een goede sparringpartner. “André kon me vanuit zijn ervaring met de praktijk en theorie over duurzame markttransities op de juiste momenten prikkelen met de juiste vragen. Daardoor heb ik in mijn thesis uiteindelijk verschillende modellen over duurzame markttransitie, systeemdenken, barrières en interventies kunnen combineren, wat weer heeft geleid tot mijn aanbeveling om een centrale partij aan te stellen voor de regie.” 

Houvast voor de sector

Nijhof vertelt dat het “echt een genot was om Van Duyn te begeleiden” tijdens zijn onderzoek. “Ik merkte direct dat de thesis geen noodzakelijk kwaad was om zijn studie af te ronden, maar dat Rob echt is begonnen vanuit leergierigheid en met de drive om de opgedane kennis in de praktijk toe te kunnen passen. Hij heeft uitgezoomd op sectorniveau, waardoor de thesis een houvast is voor alle actoren in de installatiesector. De manier waarop hij de lezer meeneemt is daarnaast heel sterk. Hij verzandt niet in details maar beschrijft de zaken heel praktisch. Hij presenteert een manier om de regels van het spel te kunnen veranderen voor een complete sector.” Van Duyn: “Ik ben heel blij en trots op het winnen van de Best-In-Business Award. Voor mij is dit de ultieme beloning. Een bewijs dat je thesis er ook echt toe doet.” 

Aansluiting praktijk

Nijhof geeft aan dat Van Duyn “al volop bezig is om anderen mee te nemen in de mogelijkheden voor circulair bouwen in de installatiesector”. Hij hoopt dat andere bedrijven zich na het lezen van de thesis ook aansluiten in de transitie. Zelf blijft hij vanuit Nyenrode ook actief betrokken: “Ik ben geen sectorspecialist, maar zal vanuit onderzoek een bijdrage leveren.” Over de praktische toepasbaarheid binnen zijn eigen organisatie vertelt Van Duyn: “Mijn onderzoek heeft ons binnen Vink Systemen zeker aan het denken gezet. We hebben in ieder geval al een van mijn eigen aanbevelingen opgevolgd door een Innovatiemanager aan te nemen die losstaat van de dagelijkse operatie en daardoor op een andere manier kan denken. Dit leidt hopelijk tot andere inzichten die we kunnen toepassen om circulair te ontwerpen, produceren en hergebruiken.”