‘De risico’s bij internationaal zakendoen nemen alleen maar toe’

Gedurende deze collegereeks waarvoor de deelnemers 18 PE punten ontvangen, worden zes actuele thema’s op het gebied van Risk en Compliance behandeld. Hoogleraar Pheijffer: ´Daar waar mijn collega’s dieper ingaan op onderwerpen als wet- en regelgeving of cybersecurity, richt ik mij vooral op corruptie, fraude en de daarbij behorende dilemma’s. Recent hebben we weer een aantal zaken gezien, zoals bij Shell, Damen Shipyards, SHV en Rolls Royce. Als straks de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) opengaan, verwacht ik dat er nog veel meer naar boven gaat komen.´

Casuïstiek
In zijn colleges werkt Pheijffer graag vanuit casuïstiek. ‘Eigenlijk heel hands-on. We nemen een belangrijke casus uit de afgelopen periode als uitgangspunt, want daar kunnen en moeten we van willen leren. Eerst bekijken we hoe bestuurders, commissarissen en accountants hierin hebben gehandeld en hoe zij het, in het kader van Risico Management, beter hadden kunnen doen. Ook laat ik zien hoe deze casussen weer hebben geleid tot verscherpt toezicht en nieuwe regelgeving, en zo kom ik bij het thema Compliance; want organisaties moeten weten wat er van ze wordt verwacht en wat de specifieke eisen in een bepaalde branche zijn. De thema’s Risico en Compliance komen vervolgens weer samen in het begrip Governance, wat het geheel overkoepeld.’

Corruptieaffaire Shell in Nigeria
Om aan te geven welke dilemma’s tijdens zijn college op tafel komen, geeft Pheijffer een voorbeeld, geïnspireerd op de corruptieaffaire bij Shell in Nigeria. ‘Stel je doet als bedrijf zaken in één van de landen die hoog op de corruptie-index staat. Dan krijg je altijd het verhaal van ‘de koopman en de dominee’. De dominee zegt dan dat de regels aangeven dat je gewoon geen steekpenningen mag betalen, dus dat kan simpelweg niet. Die is daar heel rechtlijnig in. De koopman kijkt daar wat genuanceerder naar; een bedrijf als Shell haalt twintig procent van zijn productie uit Nigeria. Je kunt van zo’n bedrijf toch niet verwachten dat ze daar dan maar mee stoppen. Een dergelijke casus lopen we stap voor stap door waarbij we de theorie, praktijk en dilemma’s aan elkaar verbinden. Dat levert altijd leuke discussies op.”

Uitgangspunten
Op de vraag hóe ga je dan concreet omgaat met de dilemma’s die op tafel komen, geeft Pheijffer aan dat hier geen vuistregel voor is. Wel zijn er enkele belangrijke uitgangspunten te noemen. “Zorg dat je transparant bent over de keuzes die je maakt, leg verantwoording af en als je bepaalde signalen krijgt, vraag door!” Ook bewustwording past daarbij. “Het is belangrijk je bewust te zijn van de risico’s van het zakendoen in bepaalde landen of sectoren, en van de regelgeving die velen vaak niet kennen, maar die wel van toepassing kan zijn.”