De mens bovenaan of in het midden van de keten?

Onlangs was de tweede editie van de Radical Thinkers Series van Nyenrode Business Universiteit. Hierin vertellen wetenschappers over hun onderzoek en radicaal andere denkwijze. Martin Drenthen, milieufilosoof en hoofddocent aan de Radboud Universiteit, ging in op de rol van de mensheid in ons ecosysteem. Hij ziet dat er een verschuiving gaande is. Waar de mensheid eerst bovenaan het ecosysteem werd gezien, wordt hij onderdeel van het systeem. Hierin moet hij leren leven met en naast andere wezens in onze natuur.

Nieuwe opvatting

Om zijn stelling uit te leggen, begint Drenthen met de uitleg van het begrip anthropocentrisme: Dit is een visie waarin de mens centraal staat en dominant is tegenover de rest van de natuur. De natuur heeft alleen betekenis als instrument voor mensen. Daartegenover staat het non-anthropocentrisme (of ecocentrisme) waarin de mens wordt gezien als één soort tussen alle andere, zonder recht op dominantie. Steeds meer mensen schuiven in hun denken op naar deze nieuwe opvatting.

Drenthen: “Neem als voorbeeld de wolf. Wij kunnen als boeren in Nederland zeggen dat we geen wolven willen, maar ze zijn na lange afwezigheid teruggekomen. We moeten dus met wolven leren leven. Hoe passen we daar als mensen in?”

Onderhandelen over ruimte

Volgens de onderzoeker moeten we leren balanceren tussen menselijke belangen enerzijds en een plek creëren voor de wildernis anderzijds. “Het is een feit dat we ons landschap delen met andere wezens, zelfs al zijn we ons hier niet altijd bewust van. De vraag is of we wel plaats wíllen maken, of dat we eigenlijk de controle niet willen verliezen?” Wederom is de wolf het Nederlandse voorbeeld. “Als we ruimte delen met andere dieren, moeten we ook met hen onderhandelen. Dieren moeten leren waar ze wel en niet naartoe kunnen. Mensen moeten leren waar we dieren dan met rust moeten laten. Het gaat om onderhandelen over ruimte. Maar mensen vinden dat er in Europa geen ruimte is.”

“We zíjn de natuur”

De routebordjes in bossen in Nederland zijn communicatiemiddelen zodat ruiters, wandelaars en mountainbikers elkaar niet tegenkomen. “Dit kan ook met wolven. Zie hekken als communicatiemiddelen en geef elkaar de ruimte.” We zíjn de natuur volgens Drenthen. We staan er midden in. Daarom moeten we meer over elkaar leren. De morele vraag van Drenthen is dan ook: “Zijn we bereid om met wilde dieren samen te leven?”