Samen naar een duurzame en leefbare wijk

Kunnen we de energietransitie benutten als hefboom om de leefbaarheid in kwetsbare wijken te verbeteren? Dit onderzochten Platform31, Nyenrode Business Universiteit en achttien gemeenten drie jaar lang in het experimentenprogramma Verduurzaming van Kwetsbare Wijken. Minister de Jonge benadrukte afgelopen donderdag tijdens het afrondende congres van het overheidsprogramma Aardgasvrije Wijken dat hij haast heeft met de ondersteuning van de bewoners van kwetsbare wijken bij de energietransitie.

De presentatie van de afrondende analyse van het experimentenprogramma tijdens datzelfde congres had op geen beter moment kunnen plaatsvinden aldus Van Hal: “Dit initiatief van Platform31 en Nyenrode richtte zich expliciet op het verbinden van opgaven in kwetsbare wijken binnen de context van de energietransitie.”

Energietransitie lastig en tijdrovend?

Na drie jaar experimenteren is het programma in december 2021 afgerond. Met het rapport wordt de balans opgemaakt. De opgedane kennis moet nu haar weg vinden in de praktijk van andere gemeenten die wijkgericht met de energietransitie aan de slag gaan. Van Hal blikt terug en zegt over het experimentenprogramma: “Hoe anders was de belangstelling voor deze opgave in 2017 toen bij Matthijs Uyterlinde en mij het idee voor dit programma ontstond. Velen die met de wijkgerichte energietransitie bezig waren, vonden de beoogde koppeling van de energietransitie aan sociale vraagstukken maar lastig en tijdrovend. Daarom is het extra te waarderen dat achttien gemeenten desondanks besloten in 2018 deel te nemen aan het programma met ieder een kwetsbare wijk.”

Waardevolle stappen

Uit het rapport blijkt dat het mogelijk is om de energietransitie in kwetsbare wijken te verbinden met de aanpak van sociale opgaven, maar dat is niet eenvoudig: “Gedurende de looptijd van het programma bleek dat het een tijdrovende opgave is, maar ook hoe belangrijk, waardevol en onmisbaar dit streven is, werd duidelijk. Er is heel veel geleerd en ook bereikt.”

Successen blijven echter vaak nog onder de radar, vertelt Van Hal. “Over het algemeen bleek de aardgasvrij-ambitie ingewikkelder dan op voorhand gedacht. De beoogde verandering blijft lang buiten beeld, tót het kritieke kantelpunt waarop de versnelling intreedt. Dit werd door de deelnemers vaak frustrerend gevonden, maar het hoort wel bij een transitie.”

De analyse van de ervaringen die in het experimentenprogramma zijn opgedaan, is vastgelegd in de publicatie ‘Samen naar een duurzame en leefbare wijk: Lessen van drie jaar experimenteren in kwetsbare wijken’. De vele concrete aanbevelingen die uit de analyse voortvloeien helpen andere gemeenten aan een kansrijke startpositie en brengen daarmee dit kantelpunt dichterbij.