‘Wat de zorg kan leren van topsport’

Velen, die er op welke manier dan ook mee te maken krijgen, realiseren zich dat het hebben van een chronische aandoening soms te vergelijken is met het bedrijven van topsport. Het continu balanceren op de rand van eigen vermogen, het nauwkeurig monitoren van prestaties van je lijf en het besef dat conditie allesbepalend is voor de prestatie die die dag geleverd moet worden, zijn kenmerkend voor het leven van topsporters én van veel patiënten met een chronische aandoening.

Toch staan we zelden stil  bij het feit dat degenen die voor patiënten zorgen ook een indrukwekkende prestatie leveren. Alleen al de confrontatie van ’s ochtends vroeg tot laat in de middag, en heel vaak ook in de nachtelijke uren tijdens de diensten, met mensen die ernstig ziek zijn en soms acute hulp nodig hebben, kan zeer stressvol zijn. Vanzelfsprekend geeft het leveren van zorg een gevoel van professionele bevrediging.

Constante druk

Er is ook een gevoel, van trots en het bevoorrecht zijn om dankbaar en soms levensreddend werk te kunnen verrichten. De stress die daar soms bij wordt ervaren en de constante druk om ongekende prestaties te leveren krijgt weinig aandacht. Artsen en verpleegkundigen praten er vaak niet over. Ze vinden dat het niet past bij hun professioneel gedrag en het is soms ook emotioneel lastig om zelf je eigen problemen naar voren te schuiven. En dat terwijl je geconfronteerd wordt met patiënten wiens problemen vele malen groter lijken dan die van jou.

Onderzoek

Sinds meer dan 10 jaar zijn er nationale en internationale studies die laten zien wat het betekent om bevlogen op het allerhoogste niveau zorg te leveren aan patiënten. De studies beschrijven niet alleen medisch specialisten, maar ook artsen in opleiding en verpleegkundigen. Beelden komen overeen en dat is geen toeval. Leven onder continue stressvolle omstandigheden, waarbij het nemen van juiste beslissingen van groot belang kan zijn, heeft effect op iedereen, onafhankelijk van de opleiding, leeftijd of sekse. Deze cijfers worden dan ook besproken in het licht van vele andere beroepen, waarvoor misschien niet dergelijke studies beschikbaar zijn, maar die gelijksoortige beroepskenmerken hebben. Toch is niet alles te verklaren door beroep. Er speelt meer in onze maatschappij wat bijdraagt aan een grotere draaglast en daarmee risico op minder presteren en zelfs kans op uitval vergroot.

Begeleiding

Persoonlijke factoren maar ook omgevingsfactoren spelen dus een belangrijke rol. Hier valt te leren uit topsport. Topsporters worden, voor zover mogelijk, beschermd voor de invloeden van buitenaf, ze worden mentaal vaak begeleid in hun persoonlijke groei maar bovenal worden ze gemonitord juist om vroegtijdig signalen van overbelasting op te pikken. Dat vinden we voor topsporters heel gewoon, maar ongekend en soms zelfs onbespreekbaar in het gewone personeelsbeleid in ziekenhuizen of bedrijfsleven. En dat terwijl sommige professionals in de zorg zeker die topsportstatus verdienen.