Boekbespreking: 'U bevindt zich hier'

'Ik kreeg het door Hans zelf gesigneerde boek ‘U bevindt zich hier’ ter gelegenheid van zijn afscheid als programmadirecteur van de Commissarissencyclus op Nyenrode. Na 10 jaar nam Hans afscheid en om dat te gedenken heeft hij zijn observaties vastgelegd in een boek met de bovenstaande titel.

Ter voorbereiding op mijn afscheidsspeech heb ik natuurlijk zijn boek gelezen en ik heb een kant van Hans leren kennen die ik nog niet eerder op die manier had ervaren. Ik wist dat hij een onderhoudend spreker en scherp observator was, maar dat hij het zo mooi en krachtig aan het papier kon toevertrouwen was mij nog niet bekend.

Alle hoofdstukken – 34 in getal – kennen een pakkende titel. Als voorbeeld geef ik u er twee: ‘De rompsnelheid van iedere directeur’ en ‘Zoef de Haas en Broer Konijn’. Ok, voor die laatste moet je een zekere leeftijd hebben om die te herkennen als afgeleide van De Fabeltjeskrant, maar mijn verwachting is dat het merendeel van de lezers tot die categorie behoort.

De hoofdstukken zijn kort en bondig, niet meer dan enkele pagina’s en soms kon het zelfs op één pagina. Als je in weinig woorden een relevante boodschap pakkend kan overbrengen dan is dat een grote kwaliteit. Hans heeft blijk gegeven dat te kunnen. In het boek worden metaforen gebruikt, zoals die uit de scheepvaart en daarmee is de rompsnelheid snel verklaart. De lezer zal al snel begrijpen dat teveel gas geven niet goed is voor de boot en dus ook niet voor de organisatie. Het schip gaat trillen, de temperatuur loopt op, de achtersteven zakt gevaarlijk en de snelheid neemt niet navenant toe. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, ken de rompsnelheid van uzelf en de organisatie waar u werkzaam bent.


In dat hoofdstuk komt ook de leeftijd paradox terug, in een simpele grafiek laat Hans zien dat er een moment is waarop er een tekort dreigt te ontstaan. Je rompsnelheid neemt af, maar de eisen vanuit de omgeving niet. Neem dus tijdig vaart terug, dat vergeten velen. Of dat op 65 jarige leeftijd is weet ik niet, maar Hans neemt als quote op: ‘Sixty five is when you finally get your head together and your body starts falling apart’. Ja, het leven wordt – om met Kierkegaard te spreken – voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen. Oh ironie, maar we zullen het er mee moeten doen.

Zoef de Haas is de lastig te managen figuur. Volgens Hans is hij (of zij uiteraard) niet schadelijk, hij bereikt zijn doel wel en laat hem dus maar. Anders ligt dat met Broer Konijn, die legt overal keuteltjes – het zijn niet mijn woorden – en praat veel en creëert onrust in het bedrijf. Het gaat ook niet snel, hij poogt zoveel mogelijk vriendjes te maken en als een soort Machiavelli door het zakelijk leven te gaan. Hans raadt aan om hem de ‘Flappie behandeling’ van Youp van ’t Hek te geven en tijdig te slachten voordat de schade te groot is. Vaak is Broer Konijn echter met zijn grote charme op tijd vertrokken. Het beeld van Zoef de Haas en Broer Konijn zijn bij mij blijven hangen en ik kan de aandrang om af en toe zo naar mensen te kijken niet laten. Hans raadt dat overigens ook sterk aan dus in die zin volg ik zijn advies graag op.

Naast heldere en overtuigende observaties en boodschappen is het boek ook prachtig vormgegeven. Veel pagina’s zijn verrijkt met passende afdrukken van schilderwerken van Hans Leijerzapf, de Simon Carmiggelt van de schilderkunst zoals Hans meldt. De afdrukken zijn passend gekozen naast het relevante hoofdstuk en verhaal. Je zou bijna denken dat de samenwerking zo ver ging dat ze dat hebben afgestemd, maar dat betwijfel ik toch. Hans heeft zich ook laten bijstaan door Ria Hamelink en Marike van Zanten om daarmee de tekst ook zo sterk mogelijk te maken. Voorwaar, dat is uitstekend gelukt.

Beste lezer, u kunt niet vroeg genoeg beginnen de observaties van Hans ter harte te nemen en er uw voordeel mee te doen. Uw boekenkast wordt er mee verrijkt en uw inzichten naar ik hoop evenzeer. Ik kan u dit boek van harte aanbevelen.'