Het commissariaat is een vak, geen vriendendienst

“In de beginjaren werden commissariaten vaak gezien als een vriendendienst – iets wat je er even bij deed. Het werd niet altijd serieus genomen. Maar ik vond, en vind nog steeds, dat het een echt vak is. Een lastig vak ook.” Aan het woord is Floris Croon, grondlegger van de Nyenrode Commissarissencyclus. Ter ere van de 75e editie blikken we met hem terug op de ontwikkeling van het vak én het ontstaan van de cyclus. 

"Ik ben niet alleen vanaf het begin betrokken geweest, ik bén de grondlegger,” zegt Croon met een glimlach. "Het begon ooit met een boekje voor de SER: Wat commissarissen moeten weten. Daaruit groeide het idee voor een opleiding.”

Wat hem dreef, was zijn overtuiging dat het commissariaat meer is dan een erebaantje. “Ik zag commissarissen die letterlijk zaten te slapen. Terwijl het een cruciale rol is, niet om te controleren, maar om te inspireren. Commissarissen moeten de directie helpen om dóór te denken, om andere perspectieven te zien.”

Van vriendendienst naar vakmanschap

Inmiddels is het commissariaat allang geen vriendendienst meer. “Het is een serieus en lastig vak. Anders dan adviseren of managen. Je moet het bedrijf en het management begrijpen, de markt kennen, met klanten praten, naar vestigingen gaan. Het vraagt om echte betrokkenheid.

Die visie is nog steeds actueel. “Ik ben blij dat het vak gegroeid is. Dat we nu deelnemers in het programma hebben die zich echt willen verdiepen. We moeten blijven opleiden met het oog op de praktijk."

Niet te juridisch

Het risico is dat er te veel aandacht is gekomen voor de juridische regels en het vermijden van risico’s. Maar ondernemen betekent juist ook risico’s durven nemen. "Het is geen one size fits all. Daarom is het van belang om in de opleiding veel aandacht te hebben voor de processen in de praktijk, het omgaan met dilemma’s bij besluitvorming en het signaleren van zwaktes en risico's. Dat leer je niet uit een boek, dat leer je door te oefenen."

Het gaat er volgens Croon niet om simpelweg te voldoen aan de regels (comply), maar om ondernemend te zijn, keuzes te maken en daar transparant over te zijn (explain). Hij ziet daarom ook veel waarde in dilemma-training. “Zet mensen voor een situatie en laat ze samen nadenken: wat zou jij doen? Dat blijft hangen. Dat is veel effectiever dan alleen luisteren naar een lezing.”

Blik op de toekomst

Als we hem vragen naar de belangrijkste thema’s voor de toekomst, is hij helder: “Maatschappelijke verwachtingen, dat is het allerbelangrijkste. Niet digitalisering of geopolitiek – die zijn relatief tijdelijk. Maar wat verwacht de maatschappij van jouw organisatie? Hoe kun je op lange termijn echt waarde creëren en niet alleen economische waarde. Dáár moet je als commissaris op sturen.”

Een persoonlijke noot

Wat de 75e editie voor hem persoonlijk betekent? “Ik ben trots dat het programma nog steeds bestaat en zich blijft ontwikkelen. Het is mooi dat het vak serieus genomen wordt. Commissarissen moeten ondernemers helpen, niet alleen de organisaties. En dat vraagt moed, visie en betrokkenheid. Dus ik hoop dat we blijven opleiden met het hart: gericht op denken, op proces, op echte betrokkenheid."