De rol van de commissaris wordt steeds complexer

"De behoefte aan verdieping en reflectie onder commissarissen neemt alleen maar toe,” stelt Jeroen Veldman, hoogleraar corporate governance aan Nyenrode. “De Commissarissencyclus bestaat al dertig jaar. Dat zegt iets over de continuïteit, maar ook over hoe het vak zich blijft ontwikkelen.” Met de 75e editie van de Commissarissencyclus bereikt het commissariaat in Nederland een mijlpaal. Wat ooit begon als een verdiepingsprogramma voor een kleine groep betrokken toezichthouders, is uitgegroeid tot een vaste waarde in het governance-landschap. Voor Veldman is het moment niet alleen aanleiding tot terugkijken, maar vooral tot vooruitblikken: hoe ziet het vak van commissaris er morgen uit?

Nieuwe eisen aan toezicht

De eisen voor commissarissen zijn fors toegenomen. Ze krijgen te maken met een breed scala aan maatschappelijke verwachtingen en risico’s, van AI en ESG tot witwasproblematiek en culturele vraagstukken. “De rol is allang niet meer beperkt tot toezicht op cijfers. Het gaat steeds vaker om het kunnen duiden van maatschappelijke ontwikkelingen en het voeren van het goede gesprek in de boardroom.” Volgens Veldman is het klankbord zijn minstens zo belangrijk geworden als het formele toezicht. “Commissarissen moeten niet alleen controleren, maar ook meedenken, vooruitkijken en scenario’s kunnen doorgronden. Dat vraagt om andere vaardigheden dan vroeger.”

Vooruitkijken naar 2035

Als hij vooruitkijkt naar 2035, ziet hij een aantal grote uitdagingen opdoemen. “Klimaatverandering, geopolitieke spanningen, digitalisering – het zijn geen abstracte thema’s meer. Ze raken direct aan de strategie en continuïteit van ondernemingen. De vraag is: hoe bereid je je daar als toezichthouder op voor?”

Veldman pleit voor meer aandacht voor scenario-denken en een breder begrip van risico en waarde. “Wat betekent het als de energietransitie vertraging oploopt? Hoe beïnvloeden geopolitieke verschuivingen je toeleveringsketen? En hoe geef je governance vorm in een wereld waarin maatschappelijke verwachtingen voortdurend veranderen?”

Ruimte voor dialoog

De Commissarissencyclus probeert op die vragen in te spelen, zegt hij, maar benadrukt dat het gesprek tussen commissarissen minstens zo belangrijk is als de inhoudelijke modules. “Wat ik waardevol vind, is dat er ruimte is voor reflectie en uitwisseling. Niet alles is in modellen te vangen. Soms moet je gewoon met elkaar in gesprek over wat goed toezicht betekent in een veranderende wereld.”

Een moment van waardering

De 75e editie is voor Veldman reden voor waardering. “We bouwen voort op het werk van velen. De kracht van het programma zit in de combinatie van inhoud, ervaring en dialoog. En dat is precies wat het vak vandaag de dag nodig heeft.”