Neem meer verantwoordelijkheid bij het verduurzamen van wereldwijde waardeketens

Niet alleen bedrijven, ook overheden en burgers hebben een verantwoordelijkheid bij het verduurzamen van wereldwijde waardeketens. Dat is de stellige overtuiging van Désirée van Gorp, hoogleraar International Business aan Nyenrode Business Universiteit. Wereldwijde waardeketens staan voor processen waarbij goederen en diensten worden geproduceerd, verwerkt en geleverd in verschillende landen. Van Gorp: ‘Verduurzamen van deze ketens betekent vooral dat we solidariteit als uitgangspunt nemen. Wat goed is voor ons, moet ook goed zijn voor mensen in landen waar wij activiteiten zoals productieprocessen naar verplaatsen.’ 

Van Gorp onderzoekt ruim vijftien jaar de ontwikkeling van het verplaatsen van activiteiten door bedrijven naar het buitenland als onderdeel van sourcingstrategieën en de impact daarvan op waardeketens. Deze ketens zijn vaak complex, in de eerste plaats omdat er veel verschillende partijen bij betrokken zijn: producenten, toeleveranciers, vervoerders, distributeurs en eindgebruikers. Waar lange tijd bij de sourcingstrategie het kostenvoordeel leidend was, vraagt ondernemen anno 2023 om ecosysteemdenken als strategie. Hierbij ligt de focus niet op het beperken van kosten maar op het vergroten van een positieve impact op de maatschappij en dus ook het milieu. Van Gorp: ‘Eén van de belangrijkste kenmerken van een ecosysteem is dat elk lid waarde voor zichzelf moet creëren, maar niet ten koste van het grotere ecosysteem. Daarom moeten bedrijven soms hun individuele doelen opofferen voor het grotere goed. Zelf vind ik DSM onder het leiderschap van voormalig CEO Feike Sijbesma en Dopper van Merijn Everaarts goede voorbeelden. Zij laten zien dat commerciële doelstellingen heel goed kunnen samengaan met het nemen van verantwoordelijkheid en een positieve impact maken op de omgeving over de grenzen heen.’ 

Principes

Volgens Van Gorp zijn innovatie, solidariteit en inclusiviteit drie belangrijke principes van ecosysteemdenken. ‘Een sociale economie vraagt om investeringen in innovaties en talent die grensoverschrijdend zijn en waar iedereen baat bij heeft, en niet alleen mensen in ontwikkelde landen. We kunnen bijvoorbeeld investeren in elektrische auto’s, maar moeten ook nadenken over het afval dat de productie hiervan veroorzaakt, dat kunnen we niet ergens in een ontwikkelingsland dumpen met alle gevolgen van dien.’ Van Gorp wijst ook op de verantwoordelijkheid van burgers: ‘Uiteindelijk bepaalt ons gedrag het gedrag van bedrijven en ook het beleid van overheden. Als wij geen plofkippen of vervuilende auto’s meer kopen, dan moeten bedrijven en overheden wel mee veranderen.’ 

Publicaties

Van Gorp heeft al tientallen publicaties op haar naam staan. Meest recent zijn haar publicaties met haar collega’s Jianhong Zhang en Henk Kievit over ecosysteemdenken als sourcingstrategie, en de volgende zijn alweer in de maak: ‘Op dit moment onderzoeken we ondernemers- en supply chain-ecosystemen om onder andere waardeketens duurzamer, innovatiever en minder kwetsbaar te maken. Op initiatief van de Europese Commissie komt er nieuwe wetgeving die gericht is op de zorgvuldigheidsplicht van ondernemers en hun waardeketens op het gebied van duurzaamheid en wereldwijd ‘waardig’ werk. Deze regelgeving betekent dat bedrijven genoodzaakt zijn om hun waardeketens opnieuw kritisch te bekijken. Dit is vooral belangrijk in het tijdperk waarin veel bedrijven in verschillende sectoren betrokken zijn bij digitale transformaties die nodig zijn om grote veranderingen in het ecosysteemdenken ook echt door te kunnen voeren.’