Een nieuwe economie zonder groei

Afgelopen week gaf Timothée Parrique het startschot voor de Radical Thinkers series van Nyenrode Business Universiteit. De serie biedt radicale denkers een podium om alternatieve perspectieven te presenteren op het snijvlak van bedrijfsleven, samenleving en ecologie. Parrique: “Degrowth is een nieuwe utopie voor duurzame transformatie, gebaseerd op het idee dat je geen economische groei nodig hebt om goed te leven.”

Parrique gebruikt de volgende definitie van degrowth: de geplande en democratische vermindering van productie en consumptie in rijke landen om de druk op het milieu en de kansenongelijkheid te verminderen en tegelijk het welzijn te verbeteren.

Groei is dodelijk voor de planeet

Parrique: “De rijkste 10% van de wereld is verantwoordelijk voor de helft van de huidige uitstoot van broeikasgassen. We zitten niet allemaal in hetzelfde schuitje, en we moeten eerlijk zijn over het verband tussen rijkdom en vervuiling. Het is niet alleen een kwestie van levensstijl en consumptie; het gaat ook om beslissingen die worden gemaakt bij en over hoe we dingen produceren. Economieën waar het gemiddelde inkomen hoog is, zijn de belangrijkste oorzaak van de klimaatcrisis, en om de duurzaamheidsdoelen te halen, moeten zij hun extravagante productie- en consumptieniveaus drastisch terugschroeven”.

In het algemeen “verbruiken alle landen met een hoog inkomen meer grondstoffen dan de planeet aankan”, aldus Parrique. En deze situatie is het resultaat van een economische architectuur waarbij alles gericht is op voortdurend meer geld verdienen, of het nu gaat om omzet, winst of bbp.

Hernieuwde economische verbeeldingskracht

Parrique denkt dat de tweedeling kapitalisme/communisme achterhaald is. “Alles wat geen kapitalisme is, is niet noodzakelijk communisme, en andersom. We hebben meer kleuren nodig als we werkbare alternatieven willen vinden. De uitdaging van vandaag de dag bestaat er niet uit om de toekomst van de economie te voorspellen, maar eerder om nieuwe economieën voor de toekomst te ontwikkelen.” En dat geldt ook voor business schools, zo gaat hij verder: “We hebben een uitgebreidere gereedschapskist nodig, waarbij we ook putten uit de gereedschappen die de ecologische, feministische, marxiaanse, post-keynesiaanse economie en nog veel meer ons te bieden hebben. Het sleutelwoord hier is pluralisme; we moeten een verscheidenheid aan theorieën, disciplines en methoden toepassen om studenten klaar te stomen voor complexe uitdagingen op het gebied van duurzaamheid.”

Transitie naar een economie zonder groei

De vraag is hoe deze systeemverandering kan worden doorgevoerd. “Als eerste is het belangrijk om te stoppen met het gebruik van het bbp, en in plaats van ons blind te staren op groei juist concrete indicatoren van sociaal en ecologisch welzijn mee te laten wegen. We moeten onszelf echter niet voor de gek houden door te geloven dat we er al zijn als we de indicatoren aanpassen. We moeten ook de structuur van het systeem zelf veranderen. Waarom schaffen we bijvoorbeeld niet geleidelijk het idee van ondernemingen met winstoogmerk af en investeren we niet massaal in de sociaal-ecologische infrastructuur die nodig is om een welvaart zonder groei te bereiken?”