Risicomanagement is besluitvorming onder onzekerheid

Risicomanagement is niet alleen een kwestie van risico’s in kaart brengen en de kans dat ze voorkomen te becijferen, maar veel meer de organisatie zodanig prepareren dat deze ook onvoorziene omstandigheden aankan. Dat betoogt prof. dr. Leen Paape RA RO CIA.

De bias van de mens is daarbij nog de grootste hobbel, beschouwt Paape. ”Risicomanagement is besluitvorming onder onzekerheid. Je kan dus niet een ‘check the box-exercitie’ houden van de risico’s, de waarschijnlijkheid en de impact. Het is noodzaak op frequente basis toezicht te houden als de risico’s na verloop van tijd veranderen. Bovendien kan je er zeker van zijn dat sommige risico’s niet op de lijst staan, simpelweg omdat ze naar voren komen op onverwachte momenten."Wie zich voor dat soort risico’s wil indekken, moet de organisatie zodanig vormen dat deze een onverwachte gebeurtenis aankan. “Daarmee gaat risicomanagement ook echt leven in een organisatie.”

Nieuwe risico’s

Risicomanagement is daarbij geen eenmalig instrument, maar een voortdurend evoluerend continuüm, stelt Paape. “We hebben een voorliefde om zaken dicht te timmeren, bijvoorbeeld na een schandaal. Maar daar schuilt een gevaar in. Het toevoegen van interne controles lijkt op zich een goede zaak, maar de complexiteitstheorie toont aan dat het toevoegen juist leidt tot nieuwe risico’s.” En dan is het bedrijf wellicht verder weg van zijn doel dan ooit.

Gokken

De bias, het vooroordeel, zit op deze manier de bestuurder driftig in de weg, stelt Paape. “Zo is uit onderzoek onder CEO’s duidelijk geworden dat zij gaan voor de investering waarmee het hoogste rendement te boeken is. Maar daar hangt ook het hoogste risico aan. Dat ten koste van investeringsprojecten die gemiddeld presteren en waar een gemiddeld risico aan hangt. Dat lijkt nog het meest op gokken. Niets menselijks – een vooruitzicht op een fraai rendement – is de ceo vreemd. Het is wel zaak dat de board dat soort bias-principes in ogenschouw neemt."