'The purpose of a corporation' in historisch perspectief

De vakantieperiode is weer voorbij en net als in andere jaren heb ik mij in de vakantie “bijgelezen”. Soms word je in de vakantie ook verrast door bijzonder nieuws, zoals een statement uitgebracht door de Amerikaanse Business Roundtable (BRT). In Amerika bestaat de BRT uit een club van bijna 200 CEO’s van grote Amerikaanse bedrijven. Deze BRT heeft op 19 augustus jongstleden een vernieuwd statement betreffende de 'purpose of a corporation' uitgegeven.

Het statement benadrukt een 'Commitment to All Stakeholders' en 'An Economy that Serves All Americans'. De reacties op dit statement zijn zeer positief met uitzondering van de 'Council of Institutional Investors', die door het statement – met deels terechte bezorgdheid – stelt dat het BRT statement 'undercuts notions of managerial accountability to shareholders.' Een van de reacties is die van Irving Wladawsky-Berger die ik u niet wil onthouden en heb verweven met mijn eigen observaties:

Milton Friedman

Het eerder genoemde BRT statement vervangt een 'Statement on Corporate Governance' uit 1997: 'the paramount duty of management and of boards of directors is to the corporation's stockholders.' We moeten ons echter realiseren dat het maximeren van aandeelhouderswaarde door corporate managers als belangrijkste doel eigenlijk pas een halve eeuw geleden is ontstaan. Het idee werd vijf decennia geleden geïntroduceerd door academische economen verbonden aan de Chicago School of Economics. In een artikel uit 1970 van de latere Nobelprijswinnaar (1976) Milton Friedman met de titel 'The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits' schreef hij: 'In a free-enterprise, private-property system, a corporate executive is an employee of the owners of the business. He has direct responsibility to his employers. That responsibility is to conduct the business in accordance with their desires, which generally will be to make as much money as possible while conforming to their basic rules of the society, both those embodied in law and those embodied in ethical custom. In either case, the key point is that, in his capacity as a corporate executive, the manager is the agent of the individuals who own the corporation […], and his primary responsibility is to them.'

En mocht je andere doelen nastreven naast het maken van winst zoals het creëren van werkgelegenheid, het voorkomen van vervuiling of wat dan ook, dan was de mening van meneer Friedman: 'In fact they are […] preaching pure and unadulterated socialism.'

Middenklasse

Maar hier moet ook gezegd worden dat van 1930 tot 1970 er een heel andere wind waaide. De meeste ondernemingen in die tijd hadden alle stakeholders in het vizier. De Amerikaanse ondernemingen en de Amerikaanse maatschappij waren 'closely aligned' met als gevolg hoge winsten voor het bedrijfsleven, een leven met een redelijk inkomen, voedsel, sociale zekerheid, een dak boven het hoofd, opleiding et cetera. Een grotere groep van de Amerikaanse bevolking kon een middenklasse leven leiden. De economische doctrine in die periode was die van John Maynard Keynes: een pragmatisch gemengd model van kapitalisme. Dat wil zeggen, een model gebaseerd op de private industrie met een gepaste rol voor de overheid (denk bijvoorbeeld aan de New Deal). In de zeventiger jaren werd het Kenyaanse denkbeeld vervangen door die van de Chicago School, mede aangewakkerd door de denkbeelden van president Reagan en de FED voorzitter Alan Greenspan. Het is allemaal wat kort door de bocht besef ik, maar het Chicago School-denken had een ongebreideld vertrouwen in de markten en een 'circumscribed role' voor de overheid. Begrijpelijkerwijze verliest dit denken aan invloed sinds 2008. De huidige Amerikaanse regering probeert deze trend echter weer te keren.

Aan de volgende principes heeft de BRT zich gecommitteerd:

• Delivering value to our customers. We will further the tradition of American companies leading the way in meeting or exceeding customer expectations.
• Investing in our employees. This starts with compensating them fairly and providing important benefits. It also includes supporting them through training and education that help develop new skills for a rapidly changing world. We foster diversity and inclusion, dignity and respect.
• Dealing fairly and ethically with our suppliers. We are dedicated to serving as good partners to the other companies, large and small, that help us meet our missions.
• Supporting the communities in which we work. We respect the people in our communities and protect the environment by embracing sustainable practices across our businesses.
• Generating long-term value for shareholders, who provide the capital that allows companies to invest, grow and innovate. We are committed to transparency and effective engagement with shareholders.

Vrije markt

Vindt u ook dat dit heel erg lijkt op de basisbeginselen van de vrije-markt en het vrijhandelskapitalisme zoals door Adam Smith in de 18^e eeuw geformuleerd? In zijn twee belangrijkste werken 'The Wealth of Nations' en 'The Theory of Moral Sentiments' blijkt dat Adam Smith gelooft in een vrije markt, in eigen belang najagende individuen die ook aandacht hadden en gaven aan het belang van de gemeenschap. Smith vond ook dat onze handelingen gebaseerd moesten zijn op het gevoel voor de medemens, zonder daar iets voor terug te willen krijgen. In een speech op 11 november 1947 zei Sir Winston Churchill dat “democracy is the worst form of government, except for all those others that have been tried”. Op eenzelfde manier kan men kapitalisme beschouwen als het slechtste economische systeem, behalve dan al die andere die geprobeerd zijn.

We staan nu op een tweesprong, een kapitalistische economie moet niet alleen efficiënt werken, maar ook bijdragen aan een fatsoenlijke maatschappij. Daarom is ook de afsluitende zin van het BRT-statement zo treffend: 'Each of our stakeholders is essential … for the future success of our companies, our communities and our country.'