Audrey Ford wint scriptieprijs Fiscaal Recht

Tijdens de diploma-uitreiking van de master Fiscaal Recht van Nyenrode Business Universiteit heeft professor Tom Berkhout aan Audrey Ford de professor Kamerling scriptieprijs overhandigd. Hij deed dit namens professor Kamerling die helaas niet aanwezig kon zijn om zelf de scriptieprijs uit te reiken. De scriptieprijs is in 2021 ingesteld voor die student die in dat studiejaar de beste en meest aansprekend scriptie heeft geschreven: "Wanneer een student mij vraagt om hem of haar te begeleiden bij het schrijven van de scriptie, dan is steevast mijn vraag wat het ambitieniveau is. Audrey gaf het enige goede antwoord: 'ik ga voor de scriptieprijs'", aldus professor Kamerling.

De scriptie gaat over een oud, maar nog springlevend leerstuk in het formele belastingrecht: de vereiste aangifte. Ze beschrijft zowel het historisch, het huidig als het toekomstig perspectief. Met name het historisch perspectief is belangrijk, want slechts met de kennis van het verleden kan de huidige situatie goed worden begrepen en ook het toekomstig perspectief worden geanalyseerd.

Om te kunnen concluderen of de vereiste aangifte is gedaan, is het van belang of een aangifte formele en materiële gebreken kent. Het antwoord op die vraag is van groot belang voor de uitkomst van een procedure. Want het niet doen van de vereiste aangifte kan de administratiefrechtelijke sanctie ‘omkering en verzwaring’ van de bewijslast inhouden. En die impliceert veelal ‘einde oefening’ voor de belastingplichtige.

Door de jaren heen evolueert het leerstuk van de vereiste aangifte in zowel de wetgeving als de rechtspraak. Ook de vakliteratuur levert een bijdrage. Zo heeft de Hoge Raad de laatste jaren meer helderheid verschaft over een ‘onjuiste aangifte’ in materiële zin. Toch is er nog steeds onduidelijkheid over de invulling van de begrippen ‘relatief-aanzienlijk’ en ‘absoluut-aanzienlijk’. Exacte percentages zijn niet voorhanden.

De Advocaat-Generaal verzoekt de Hoge Raad tot tweemaal toe meer duidelijkheid over de cijfermatige invulling van de vereisten en ook om het absoluut-aanzienlijk-vereiste zelfs te laten vallen. De Hoge Raad gaat op beide punten evenwel niet in en handhaaft de ‘open norm’.

In haar scriptie geeft Audrey aan de hand van de jurisprudentie, het historisch perspectief en de literatuur invulling van het begrip ‘de materieel vereiste aangifte’ en de mogelijke aanpassingen ervan. De algemene conclusie uit het onderzoek is dat, gezien de lage drempelbedragen in de rechtspraak, er al snel sprake kan zijn van het niet doen van de vereiste aangifte. Ook de derde toets ‘wist of bewust zijn’ is licht. Dit betekent dat kleine bedragen grote gevolgen kunnen hebben.

Maar dit leidt in de ogen van Audrey niet tot een reductie van de rechtszekerheid. Integendeel zelfs, deze open norm creëert een zorgvuldigheidsprincipe dat zich vertaalt naar een generieke onderzoeksplicht van de inspecteur. Dat de open norm leidt tot relatief veel jurisprudentie, neemt zij op de koop toe.

Wel beveelt Audrey een wetswijziging aan voor wat betreft de omkering van de bewijslast in relatie tot de vereiste aangifte. En die is vrij rigoreus: schrap de omkering van de bewijslast. Wanneer het een belastingplichtige al niet lukt om in eerste instantie aannemelijk te maken dat de inspecteur het bij het verkeerde eind heeft, dat lukt het daarna zeker niet om dat te ‘doen blijken’.

Met deze scriptieprijs heeft Audrey aangetoond klaar te zijn om een artikel te schrijven voor bijvoorbeeld het Weekblad Fiscaal Recht. En wellicht nog een stap verder te gaan en te promoveren.