Boekrecensie: Als het er echt om gaat

Onlangs is het boek 'Als het er echt om gaat' van Wimjan Bos, deelnemer aan de Nyenrode Commissarissen Cyclus, gepubliceerd. Dit boek beschrijft het belang van de menselijke factor en de keuzes die bestuurders en managers kunnen maken voor het creëren van een gezonde en effectieve risicocultuur. Aan mij de eer om het eerste exemplaar van het boek in ontvangst te nemen.

Ik heb het boek met genoegen gelezen en uiteraard was heel veel zeer herkenbaar. Niet alleen omdat ik de mensen en de voorbeelden herken, maar ook omdat de boodschappen enigszins tijdloos zijn en niet vaak genoeg kunnen worden herhaald. Het is goed dat het boek nog eens op deze manier aandacht geeft aan bestuur en risicomanagement voor als het er echt om gaat. Twijfel slaat vaak toe, zie ik het wel goed? De context maakt dat soms stappen worden gezet of maatregelen worden getroffen die achteraf niet de juiste bleken te zijn. We vervallen in herhaling en grijpen terug op oude recepten. 

Zeperds

Dat sturen en beheersen blijkt dus niet zo eenvoudig te zijn want alle gesprekspartners kennen verhalen over zeperds die ze hebben meegemaakt of zien gebeuren. Wie er ook zou zijn geïnterviewd, de verhalen zouden een grote mate van overeenkomst vertonen. Gebrek aan leiderschap, natuurlijk ronduit fraude en bedrog, onvoldoende communicatie in het bedrijf, een gebrek aan veiligheid voor mensen om zich uit te spreken, te hoog gestegen om de tegenkracht te waarderen of überhaupt te willen horen. 

Mensenwerk en vertrouwen

In het boek wordt ook een en ander in historisch perspectief geplaatst. Je kunt dan vaststellen dat er veel veranderd is, maar toch ook veel hetzelfde is gebleven. De risico’s zijn nooit weg, hooguit veranderd. De complexiteit is toegenomen en dus zijn meer regels niet altijd de oplossing, maar eerder het probleem. Ja, het is mensenwerk zegt een aantal van de geïnterviewden. Die mensen moet je dus ook ruimte geven. Ik kom zelf uit het leger en daar leer je dat het eerste wat sneuvelt als je de vijand tegenkomt is het plan. Ergo, dan moet je het doen met je team en de middelen die je hebt. Dan komt het aan op leiderschap, flexibiliteit en adaptiviteit. Dan moeten mensen elkaar kunnen vertrouwen en vooral ook de leider willen volgen. Uiteraard moet je ook goed getraind zijn en dan zijn modellen vooraf misschien wel handig om de dril er in te kunnen stampen, maar op het moment zelf verliezen die ook hun waarde. Het is mensenwerk. Over dat mensenwerk en het vertrouwen komt ook het nodige terug in het boek. 

The three lines of defence model 

Ook wordt er in het boek ingegaan op the three lines of defence model (3LoD model). Zelf ben ik niet zo’n aanhanger van dat model. Als denkmodel prima, maar ga niet te rigide dat model invoeren want dan krijg je juist silo’s die elkaar niet meer spreken en zich opsluiten in hun eigen torens. Achteraf, zeggen ze dan, het lag niet aan mij, maar aan de ander. Bos beschrijft ook een paar mooie staaltjes van dat denken en doen. Zwartepieten is een populair spel, maar brengt ons niet verder. Uiteraard ging het met die silo’s vaak niet goed. Het voorbeeld van Lighthouse Twitter vind ik wel mooi. 

Tot slot, ik hoop dat velen kennis nemen van het boek omdat we allen ons voordeel kunnen doen met de voorbeelden en ervaringen die zo lezenswaardig zijn opgeschreven. Complimenten aan Wimjan en ik wens hem veel succes met het verder brengen van de lessen.