Druk, druk, druk, altijd maar druk

Als je iemand vraagt hoe het gaat, krijg je niet zelden het antwoord ‘Druk, druk, druk.’ En eerlijk gezegd is het ook weleens mijn antwoord. De drukte die mensen ervaren, wordt vaak door henzelf veroorzaakt. Bijvoorbeeld in de drang om snel te willen reageren op bijvoorbeeld e-mails of sociale media. Drukte die met enige zelfdiscipline vermijdbaar is.

Dat geldt mijns inziens ook voor de drukte (en druk) die bijvoorbeeld door bestuurders en accountants wordt ervaren. Zo gaat het verhaal dat topman Elon Musk van Tesla iedere dag - ook in het weekend - ten minste het dubbele aantal uren werkt ten opzichte van een gewone medewerker. Druk, druk, druk. Ook gaat het verhaal dat hij om overeind te blijven gebruik zou maken van stimulerende middelen. Maar zijn die uren en het gebruik van dergelijke middelen noodzakelijk? Zijn bepaalde taken van Elon Musk dan helemaal niet overdraagbaar en delegeerbaar?

Cees van der Hoeven, de voormalige bestuursvoorzitter van Ahold, was eveneens een druk baasje. Het leverde hem een strafrechtelijke veroordeling op. Dat was in een kwestie die draaide om het ondertekenen van side letters die boekhoudkundig gezien van grote betekenis waren. De brieven maakten het verschil uit tussen het wel of juist niet mogen consolideren van de totale omzet van bedrijven waarin Ahold een belang had.

Van der Hoeven stelde tijdens een FIOD-verhoor dat hij zo’n brief op verzoek van zijn financieel directeur had ondertekend, maar dat hij geen idee had wanneer en wat hij precies tekende. Hij verklaarde dat hij soms ‘honderden brieven’ per dag ondertekende. Druk, druk, druk. Maar dat is echter geen excuus voor het niet lezen van hetgeen je gaat ondertekenen. Anders gezegd: het zetten van je handtekening gaat gepaard met het aanvaarden van de verantwoordelijkheid voor dat wat je hebt ondertekend.

Personeelstekort

Accountants hebben ook te kampen met drukte. Zij stellen veelal dat dat te maken heeft met piekdrukte in de periode waarin jaarrekeningen moeten worden gecontroleerd en moeten worden afgetekend. Dat is echter ook een kwestie van plannen.

Momenteel is er ook een andere oorzaak: de krapte op de arbeidsmarkt. Dit zorgde er bijvoorbeeld voor dat de accountant van de gemeente Someren de jaarstukken niet tijdig kon aftekenen. Bovendien bleken de te laat afgetekende stukken fouten te bevatten.

De betrokken accountant moest in een raadscommissie verschijnen en uitleggen wat er mis was gegaan. Dat bleek een personeelstekort te zijn door het vertrek van twee managers en een controleleider, waarna het werk op het bord van een onervaren medewerker was beland. Deemoedig ging de accountant door het stof: ‘Ik ben hier niet trots op’ (aldus de berichtgeving op website accountancyvanmorgen.nl).

Minder deemoedig was een accountant die onlangs voor de tuchtrechter stond. De kwestie draaide om de controle van een onderneming behorende tot het SHV-concern die steekpenningen had uitbetaald in het Midden-Oosten. Aanwijzingen daarover stonden in het e-mailverkeer van de accountant. Deze verweerde zich via zijn advocaat door te verwijzen naar het feit dat hij in een maand 140 e-mails en bijlagen had ontvangen en verzonden in verband met de betreffende controleopdracht. In relatie tot al zijn werkzaamheden ontving en verzond hij die maand in totaal meer dan 3200 e-mails en bijlagen, gemiddeld ruim 100 per dag. Druk, druk, druk.

In die continue informatiestroom had de accountant bepaalde zaken naar de mening van de klaagster, toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM), niet opgemerkt. Waarop de advocaat naar de genoemde aantallen verwees: ‘Dat rechtvaardigt niet om e-mails vluchtig te lezen en om bijlagen ongelezen te laten, maar het verklaart het wel.’ De advocaat had in deze zin beter een punt kunnen zetten waar een komma staat en de rest van zijn tekst achterwege moeten laten.

En recent kreeg EY een boete van de AFM omdat de accountantsorganisatie ten onrechte controle- en adviesdiensten combineerde. Was zij te druk met allerhande opdrachten om de naleving van de regels op dit punt te controleren? Of te druk bezig met geld verdienen?

In de behandelde casuïstiek gaat het telkens om het dragen en waarmaken van verantwoordelijkheid. Indien je taken op je neemt, wordt je afgerekend op de wijze waarop je die hebt vervuld. Plannen, delegeren, zorgvuldig handelen en ‘span of control’ zijn daarbij sleutelwoorden. Teveel hooi op de vork nemen kan daarbij echter nimmer een excuus zijn voor falen.