Hans Reus over duurzame transformatie: “Niet financieel óf duurzaam, maar allebei”

Ter ere van de 75e editie van de Nyenrode Commissarissencyclus spraken we met Hans Reus, ruim 20 jaar partner bij leiderschapsadviesbureau Russell Reynolds Associates. Hij adviseert Raden van Commissarissen en Raden van Bestuur van beursgenoteerde en private equity ondernemingen bij het benoemen van bestuurders en toezichthouders. Hans is als gastdocent verbonden aan de Commissarissencyclus. Zijn focus: de cruciale rol van commissarissen in het realiseren van duurzame én financiële waardecreatie.

“Oorspronkelijk heette mijn gastcollege ‘duurzaam leiderschap’, maar ik heb dat inmiddels vervangen door ‘duurzame transformatie’,” vertelt Hans. Die nuance is belangrijk. “Het gaat niet alleen om wie je bent als leider, maar ook om hoe je als commissaris bijdraagt aan verandering in de organisatie en daarbuiten.”

Tijdens zijn colleges daagt hij deelnemers uit om naar hun eigen rol te kijken. “We gaan samen in op de vraag in hoeverre de aanwezige commissarissen zelf duurzame leiders zijn en waarom. We behandelen ook een case over de benoeming van een nieuwe CEO. Dat leidt tot boeiende discussies en dat is precies mijn bedoeling.”

Barrières en oplossingen

Hans doet al jaren onderzoek naar duurzaam leiderschap en duurzame transformatie. In 2019 startte hij een baanbrekend wereldwijd onderzoek naar duurzaam leiderschap, samen met UN Global Compact, het deel van de Verenigde Naties dat het bedrijfsleven helpt met verduurzamen. “We wilden weten: wat maakt een leider écht duurzaam? En hoe kun je dat herkennen en stimuleren binnen organisaties?” Sindsdien heeft hij verschillende artikelen gepubliceerd, waaronder het recent verschenen How to Overcome Barriers to Sustainable Value Creation.

Een belangrijk onderdeel van zijn onderzoek gaat over systeembarrières zoals regelgeving, de dynamiek in een sector en het free-rider effect. Hoe kijkt hij naar de Nederlandse context hierin?

“We zijn met z’n allen onze planeet en maatschappij aan het uithollen. Denk bijvoorbeeld aan klimaatverandering en vervuiling, en de kansenongelijkheid neemt toe. Dat geldt ook voor Nederland. Raden van Commissarissen en Raden van Bestuur staan voor de essentiële keuze om daar een positieve of een negatieve bijdrage aan te leveren, ieder in hun eigen rol. En dat is zeker niet eenvoudig, gegeven alle andere onderwerpen zoals toenemende druk van aandeelhouders, oorlogen, kunstmatige intelligentie, handelstarieven etc. Mijn indruk is dat een kleine bevlogen groep commissarissen in Nederland hier heel goed mee bezig is. Een grotere groep commissarissen ziet wel het belang van duurzame transformatie, maar weet niet zo goed hoe daar effectief mee om te gaan. Die commissarissen probeer ik een spiegel voor te houden.”

De commissaris als katalysator

Volgens Hans verandert de rol van commissarissen voortdurend. “Van Commissarissen wordt in toenemende mate verwacht dat zij meedenken over korte termijn financieel rendement in combinatie met maatschappelijke impact en lange termijn waardecreatie. Dat vraagt om nieuwe vaardigheden en een andere mindset.”

Hij ziet dat veel commissarissen bereid zijn om te leren en te reflecteren. “Dat maakt het werk met groepen toezichthouders bij Nyenrode zo waardevol en boeiend. Er is ruimte voor dialoog, voor het delen van ervaringen en voor het oefenen met dilemma’s. Niet alleen luisteren, maar samen nadenken en discussiëren.”

Adviezen voor duurzame impact

Wat kunnen commissarissen doen om duurzame waardecreatie écht te verankeren in hun toezicht? Hans geeft drie concrete adviezen:

Begin bij jezelf: “Het begint bij grondige zelfreflectie en persoonlijke transformatie: op welke onderwerpen wil jij als commissaris of toezichthouder werkelijk verschil maken, ook als het tegenzit of als je weerstand van bijvoorbeeld medecommissarissen of de Raad van Bestuur ondervindt? In wat voor toezichthoudende rol kun je dat verschil het best maken? Zit je op de goede plek? Op welke plek zou je graag willen zitten? Hoe kom je daar?”
Integreer duurzaamheid in alle onderwerpen: “Als je inderdaad op de goede plek zit, kun je bij alle RvC-onderwerpen financiële en duurzame waardecreatie combineren: denk bijvoorbeeld aan het businessplan, acquisities, het benoemen van leden van de Raad van Bestuur, hun KPI’s, hun remuneratie en het jaarverslag.”
Creëer blijvende waarde op drie niveaus: “Commissarissen die duurzame transformatie serieus oppakken, op persoonlijk, organisatie- en systeemniveau, creëren heel veel waarde voor alle belanghebbenden van het bedrijf. Aan het eind van hun loopbaan kunnen ze met voldoening en gepaste trots terugkijken op hun loopbaan als toezichthouder.”

Persoonlijke missie

Hans gelooft dat duurzame transformatie het verschil kan maken. “Commissarissen hebben een unieke positie om die transformatie te stimuleren en te bewaken.” Zijn bijdrage aan de Commissarissencyclus is dan ook meer dan een college. “Het is een uitnodiging tot reflectie en actie. Ik hoop dat deelnemers na afloop niet alleen anders denken, maar ook anders gaan doen.”