Innovatie: Kansen en keuzes voor de overheid

Met enige regelmaat schrijven hoogleraren voor diverse media opiniestukken of artikelen. Deze keer vertelt prof. dr. Jeff Gaspersz over innovatie binnen de overheid.

Rol van de overheid

Voor de meeste organisaties is innoveren geen doel op zich, maar een middel om doelen te bereiken. Dit geldt ook voor de overheid die door zelf te innoveren, en vooral door het stimuleren van de innovatiekracht van bedrijven en andere stakeholders, haar maatschappelijke opgaven kan realiseren.

De keuze die de overheid daarbij heeft, is hoe betrokken ze wil zijn als partner in het tot stand brengen van innovaties. Wil ze vooral een voorwaardenscheppende rol spelen en het aan de marktpartijen overlaten om te innoveren? En daarmee schepper zijn van een web van subsidies en regelingen, hopend op een responsieve markt die daar gretig gebruik van gaat maken en intens gaat innoveren?

De kernvraag voor de overheid is dan of innovaties snel genoeg gaan, en in de juiste richting? Denk aan de energietransitie. Laat de overheid het aan de innoverende markt over om tot actie over te gaan? Of is er een deltaplan energietransitie nodig met de overheid als sterke regisseur om de diffusie van de energie-innovaties onder gebruikers te versnellen?

Econoom Mariana Mazzucato beschrijft in haar belangwekkende boek ‘The Entrepreneurial State’ de overheid als een ondernemende partij in innovatieland die haar nek uitsteekt, actief investeert in nieuwe technologieën, co-creëert en participeert in jonge bedrijven die met maatschappelijk betekenisvolle innovaties bezig zijn. Ik ben van mening dat de overheid niet terughoudend moet zijn om bovenstaande rol te spelen.

Leer van het bedrijfsleven

Overheden kunnen ook bij bovenstaande leren van het bedrijfsleven. Wat het bedrijfsleven heel goed door heeft, vaak ook aangespoord door een verhevigde concurrentie, is dat zij versneld van elkaar moeten leren en de kans van co-creatie moeten grijpen. Ik heb vaak gezien hoe nieuwe oplossingen tot stand kwamen wanneer bedrijven uit andere sectoren vertelden hoe zij innoveerden. Zo innoveerde een ziekenhuis haar boekingssysteem door het af te kijken van een luchtvaartmaatschappij.

Doordat ik vaak met overheidsorganisaties werk, merk ik daar juist een meer gesloten, naar binnen gerichte mindset. Men definieert de uitdagingen die er zijn als specifieke overheidsproblemen en áls men daarbij al naar buiten kijkt, dan is de blik vooral gericht op hoe andere gemeenten het doen.

Gemeenten gaan voorbij aan de schat van kennis die hierover is opgebouwd in het bedrijfsleven. Kennis die vaak direct op haar waarde is getoetst is bij klanten. Het bedrijfsleven is volop bereid haar kennis met overheden te delen, maar wordt hiertoe nog te weinig uitgenodigd. De overheid heeft een open blik nodig, gericht op leren van en co-creatie met het bedrijfsleven.

Lees hier het hele artikel wat prof. dr. Jeff Gaspersz schreef over innoveren binnen de overheid.