Regulering in internationale waardeketens - een veranderend landschap

In het publieke debat over maatschappelijk verantwoord ondernemen en mensenrechten verschuiven in hoog tempo de standaarden ten aanzien van verwacht ondernemingsgedrag. Voorbeelden zijn de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGPs), de Sustainable Development Goals (SDGs), de OESO-Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen en de Europese Green Deal agenda. In het snel veranderde landschap rondom de regulering van internationale waardeketens is een belangrijke vraag hoe coherentie gewaarborgd kan worden tussen ambities en implementatie.

Deze vraag staat ook centraal in een Special Issue van de Erasmus Law Review getiteld ‘Towards Responsible Business Conduct in Global Value Chains - Relevant Legal Developments in the Netherlands’. Voortbouwend op de bijdragen aan een workshop georganiseerd door ondergetekenden Jeroen Veldman en Liesbeth Enneking voor de Erasmus School of Law, wordt hierin een aantal belangrijke ontwikkelingen in Nederland onder de loep genomen.  

Ontwikkelingen

Scheltema bespreekt in zijn bijdrage de invoering van de IMVO-Convenanten voor verschillende hoog-risico sectoren van het Nederlandse bedrijfsleven vanaf 2016 en reflecteert op de effectiviteit van deze convenanten. Enneking bespreekt de nationale en internationale relevantie van de Wet Zorgplicht Kinderarbeid die in 2019 aangenomen werd door de Eerste Kamer. In 2019 werd ook de nieuwe modeltekst voor bilaterale investeringsverdragen gepresenteerd waarin duurzaamheid en inclusiviteit een rol spelen, zoals Arcuri and Verbeek laten zien. Lokin en Veldman laten tenslotte zien hoe in Nederland een aantal ‘soft law’ en ‘hard law’ instrumenten in elkaar grijpt, waardoor de belangen van stakeholders en duurzaamheid beter naar voren komen.  

Andere relevante ontwikkelingen betreffen nieuwe juridische mogelijkheden ten aanzien van conflictoplossing. In dit kader bespreekt Enneking een aantal civiele en strafrechtelijke aansprakelijkheidszaken met betrekking tot mensenrechtenschendingen en milieuschade. Van ’t Foort bespreekt zaken die zijn behandeld door het Nederlandse Nationaal Contactpunt OESO-Richtlijnen. Ook ex ante interventies in toenemende mate een belangrijke rol, zoals Van Wingerde and Bisschop laten zien aan de hand van twee cases. Cseres laat in het kader van de energietransitie zien hoe consumenten een rol toebedeeld kunnen krijgen in wetgeving en beleid. 

De bijdragen aan dit Special Issue bieden samen een mooi overzicht van 'best practices' en beperkingen. In een eindwoord betogen Sjåfjell en Veldman dat Nederland ten aanzien van regulering in internationale waardeketens weliswaar belangrijke stappen heeft gezet, maar dat er nog veel werk te verzetten valt.