Sociale ontologie van de vennootschap

Om een beter begrip te krijgen van organisaties is het goed om kennis te nemen van de wijze waarop juristen kijken naar de vennootschap. De vennootschap is een sociaal construct met grote invloed op het begrip van organisaties. Met opeenvolgende ideeën over de vennootschap bepalen juristen wat de organisatie is, hoe die organisatie is gestructureerd en wat de organisatie kan. In het artikel ‘Social Ontology and the Modern Corporation’ geven Jeroen Veldman, associate professor Corporate Governance aan Nyenrode en Hugh Willmott, research professor in Organization Studies aan Cardiff Business School, drie redenen om te pleiten voor meer aandacht van management- en organisatiewetenschappers voor zulke ideeën over de vennootschap.

Ten eerste stellen zij dat er te weinig kennis is van de wijze waarop de ideeën van juristen en economen over de vennootschap organisaties vormen. De status, structuur en capaciteiten van de organisatie, maar ook de afbakening van rollen, posities, taken en mandaten worden in hoge mate bepaald door zulke ideeën. Zoals John Maynard Keynes, een beroemde Engelse econoom, ooit stelde: "Practical men who believe themselves to be quite exempt from any intellectual influence, are usually the slaves of some defunct economist. Madmen in authority, who hear voices in the air, are distilling their frenzy from some academic scribbler of a few years back.”

Conflicterende theorieën

Ten tweede zijn de ideeën van juristen en economen over de vennootschap niet uitgekristalliseerd. Er wordt op een en hetzelfde moment gebruik gemaakt van een aantal conflicterende theorieën over de status van de vennootschap. Hoewel dit een permanente uitbreiding van de capaciteiten van de vennootschap mogelijk maakt, worden de consequenties van het gebruik van zulke conflicterende theorieën nauwelijks onder ogen gezien. Met name het idee dat de vennootschap een 'entiteit' is met eigen belangen waar de board zich naar te richten heeft, wordt vaak opzij geschoven. Veldman en Willmott stellen in het artikel dat zulke discussies van groot belang zijn voor het begrip van organisaties, management en bestuur.

Maatschappelijke belangen

Ten derde stellen zij dat het debat over de sociale ontologie van de vennootschap verbonden is aan grote maatschappelijke belangen. Hoe we de status en structuur van de vennootschap begrijpen, bepaalt bijvoorbeeld het mandaat voor de board om meerdere belangen mee te nemen in haar afweging, in plaats van alleen korte-termijn aandeelhoudersbelangen. En uiteindelijk is zo’n mandaat weer gekoppeld aan de sociale legitimatie van de vennootschap, vooral ook omdat die vennootschap feitelijk een zeer bijzonder sociaal construct is dat zeer uitzonderlijke organisatorische capaciteiten mogelijk maakt.

Om deze drie redenen stellen beide auteurs dat management- en organisatiewetenschappers meer aandacht moeten besteden aan de sociale ontologie van de vennootschap.