Stewardship en de bijen

Tijdens een recent gehouden open space bijeenkomst bespraken we met ongeveer 20 deelnemers de betekenis van stewardship en de plaats van dit begrip binnen Nyenrode. Immers de drie kernwaarden van de business universiteit zijn leadership, enterpreneurship en stewardship.

Al snel werd duidelijk dat eenieder een duidelijk beeld en gevoel heeft bij de eerste twee begrippen, maar het laatste was toch moeilijk te duiden. Best begrijpelijk want een eenduidige definitie en vertaling is niet voorhanden.

Volgens de website van Nyenrode staat stewardship voor verantwoordelijkheid nemen en rekening houden met de belangen van anderen en toekomstige generaties. Logisch dat men het al snel heeft over termen als duurzaamheid, sustainability en rentmeesterschap.

Stewardship

Door in vier groepen op te splitsten met de opdracht om een pamflet te ontwerpen die bij wijze van spreken overal binnen Nyenrode kan worden opgehangen om zo inhoud te geven aan stewardship, ontstonden er diverse mooie creatieve interpretaties. Termen als waarden-gedreven gaat voor business-gedreven en maatschappij-verrijking gaat voor zelfverrijking, geven duidelijk een eerste gevoel over stewardship. Maar ook begrippen als zelfontwikkeling, geven is ontvangen, silo’s doorbreken kwamen op de pamfletten. Kortom een breed spectrum dat vooral gaat over goed doen, het juiste voorbeeld geven en maatschappijgericht zijn.

Een boeiende discussie ontstond over de betekenis en inspiratie vanuit het verleden. Waarom is Nyenrode opgezet en met welk doel? Het NOIB (voorloper van Nyenrode) had als doel om de export op gang te helpen en Nederland in het buitenland te vertegenwoordigen. Dat tot “heil van de discipelen, het land, het volk en tot heil van de wijdere kring”. Daarbij spelen karaktervorming, zelftucht, plichtsgevoel en burgerzin een essentiële rol.  Dit kan worden bereikt door lichamelijke opvoeding, internaat-leven, zelfwerkzaamheid, studie, verenigingsleven, gezond lichaam en internationale gezindheid. Aldus Jacques Postma bij zijn aantreden als rector in 1950.

Eigenlijk zijn deze doelstellingen uit 1950 nog steeds relevant, echter vaak gebruiken we andere woorden. Zo werd de stelling geponeerd op één van de pamfletten dat een Nyenrodiaan (zowel studenten als medewerkers) de wereld verbetert, maar altijd begint bij zichzelf. De inspiratie uit het verleden moet zorgen voor de verantwoordelijkheid voor de toekomst. De vraag blijft natuurlijk of dit de essentie is van stewardship.

Bijen

Tijdens de bijeenkomst werd er ook een link gelegd met bijen. Bijen produceren (honing, koningengelei, bijenwas en propolis) en bestuiven (80% van de bloemen waardoor bevruchting kan plaatsvinden). Bijen zijn van levensbelang voor de natuur en dus voor onze leefomgeving. Bijen kijken naar buiten: ze bewaken de balans tussen de vraag van hun eigen bijenvolk en het aanbod van de ‘drachtbronnen’ (de nectarrijke, bloemdragende planten). Binnen bijenvolken heerst een diepgaand, instinctief besef van wederzijds belang.

Een bijenvolk kent een hechte leefgemeenschap. De voortplanting is er niet gericht op een enkele bij, maar op overleving van de hele bijengemeenschap. Een nest in stand houden vereist hechte samenwerking. De werksters hanteren een strikte taakverdeling. De duizenden bijen verrichten gecoördineerd hun taken zonder centrale autoriteit. Ze kennen een platte organisatie, waarbij initiatieven decentraal worden genomen, op het laagste niveau (bottom-up). Ze kunnen flexibel inspelen op veranderende omstandigheden. Allemaal aspecten die raken aan het begrip en gevoel van stewardship.

Er zijn nog veel meer voorbeelden te geven, maar we refereren graag naar een artikel in het NRC van 12 juli 2014 met de titel “wat bankiers van bijen kunnen leren”. Moraal van dit verhaal is dat tijdens de open space sessie duidelijk werd dat we met elkaar graag iets willen doen aan de invulling van stewardship. Implementeren in de studieprogramma’s, voorbeelden geven en uitdragen. Onze suggestie is om de studenten (maar ook medewerkers) een jaar lang een imker opleiding te laten volgen op de campus. Een relatief geringe tijdsinvestering met potentieel bijzondere uitkomsten. Het verantwoordelijkheidsgevoel van het creëren en beheren van een eigen bijenvolkje is intens. En niet te vergeten je eerste honing. Nyenrode heeft de ruimte en de perfecte omgeving om dit te doen. We zijn ervan overtuigd dat we het gevoel dat we voor de bijen krijgen een directe invloed heeft op het stewardship denken. Hoe de definitie er ook uit mag zien.