Succesvol van ervaren bestuurder naar effectief toezichthouder

Handvatten voor de startend commissaris
kasteeltoren
Type: Opinie
Publicatiedatum: 4-2-2025

Welke praktische handvatten kan een startend commissaris benutten voor een succesvolle transitie van ervaren bestuurder naar effectief toezichthouder (in een two-tier bestuursstructuur)? Over deze vraagstelling schreef Ivonne Verlinde-van Rijswijk, alumna van de Nyenrode Commissarissencyclus 69, haar eindpaper en won daarmee de Nyenrode ‘best paper award’. 

In de afgelopen decennia werd een commissariaat wel als een vrijblijvend erebaantje gezien. Een ervaren bestuurder met een klinkend track record moet daar toch zéker gekwalificeerd voor zijn? ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan?’. Recente voorbeelden van falend toezicht maken duidelijk dat een commissariaat een serieus te nemen verantwoordelijkheid is. En hoewel bestuurder en toezichthouder beiden in de context van Corporate Governance werken, verschillen de rollen wel degelijk. Voor (startend) commissarissen die succesvol zijn (geweest) in besturen, ligt besturen ‘in de comfort zone’. Een natuurlijke neiging die kan (zeker bij crises) ontstaan, is om te besturen in plaats van toezicht te houden: ofwel ‘de commissaris gaat op de stoel van de bestuurder zitten’. Dit is niet alleen frustrerend voor het bestuur, het is ook conceptueel problematisch omdat er een situatie kan ontstaan waarbij de commissaris toezicht gaat houden op zijn/haar eigen ideeën.

Vanuit dit besef en de ambitie om de transitie van ervaren bestuurder naar effectief toezichthouder succesvol te maken, kreeg ik het idee om een eindpaper te schrijven met een praktische insteek: het bieden van handvatten voor de startend commissaris. Mijn bestuurlijke ervaring, opgebouwd binnen Pon, SHV en Heerema Marine Contractors, wil ik in de toekomst inzetten in toezichthoudende rollen. Ik realiseer me dat het volgen van de NCC een goed kennis-fundament gelegd heeft, maar dat ik de daadwerkelijke transitie nog te maken heb. 

Effectief toezicht

Op basis van literatuuronderzoek beschrijf ik in mijn paper  wat effectief toezicht is en het belang daarvan. Vervolgens haal ik voorbeelden aan, waaruit blijkt dat ervaren bestuurders lang niet altijd effectief als toezichthouder zijn. Het is van belang dat een ervaren bestuurder die start als toezichthouder, zich realiseert dat een transitie nodig is. Hoe deze transitie succesvol te maken, onderzocht ik  door middel van kwalitatieve data-analyse van persoonlijke inzichten van ervaringsdeskundigen, aangevuld met (beperkte) literatuurstudie. De bevindingen worden in mijn  paper geconcretiseerd aan de hand van expert-quotes. 

Succesvolle transitie – hoe?

Een goede commissaris kan echt een verschil maken, in toezicht en als sparringpartner en werkgever voor het bestuur. Een ervaren bestuurder heeft met opgebouwde vaardigheden veel toegevoegde waarde te bieden als toezichthouder. Door inzet van brede business ervaring, diepe expertise en persoonlijke kwaliteiten, is impact te maken.

Daarnaast is er een aantal valkuilen te vermijden. Ervaringsdeskundigen hebben inzichten gedeeld, die in het paper worden samengevat in tien handvatten voor de startend commissaris: 

  1. Blijf in je rol
  2. Toon moed
  3. Focus je
  4. Verkrijg de juiste informatie
  5. Stel vragen en luister
  6. Zorg voor goede board dynamics
  7. Wees een goed werkgever
  8. Neem je rol serieus
  9. Reflecteer en blijf ontwikkelen
  10. Kies een passend commissariaat
Geïnteresseerde lezers kunnen het volledige paper hieronder downloaden.

Documenten

 

Bron: nieuwsbrief Nyenrode Corporate Governance Instituut, januari - februari 2025.

Artikelen en columns gepubliceerd op de website en in de nieuwsbrief van het NCGI weerspiegelen niet per definitie een algemene visie van het NCGI, maar worden door auteurs op persoonlijke titel geschreven. Reageren kan via ncgi@nyenrode.nl. 

 

Gerelateerde opleidingen

  • Behavioral and Cultural Governance Program

    Startdatum: 27 januari 2025
    Taal:
    • Nederlands
    Locatie:
    • Breukelen

    Tijdens het Behavioral and Cultural Governance Program staan moderne dilemma’s rond wendbaarheid en verandervermogen van organisaties centraal. Hoe bouw je een gezonde organisatie met een gezond ecosysteem?

    Kasteel postcard zonnig
  • Nyenrode Commissarissen Community

    Startdatum: Meerdere momenten in 2025
    Taal:
    • Nederlands
    Locatie:
    • Breukelen
    • Online

    Membership voor alumni van de Nyenrode Commissarissencyclus.

  • Nyenrode Commissarissencyclus

    Startdatum: 11 en 12 februari
    Taal:
    • Nederlands
    Locatie:
    • Breukelen

    Versterk je kennis, inzicht en handelingsperspectief als commissaris of toezichthouder.

    Board & Governance
  • Private Publieke Samenwerkingen

    Startdatum: 20 maart 2025
    Taal:
    • Nederlands
    Locatie:
    • Breukelen

    Leer en begrijp de onderliggende mechanismen en patronen die een rol spelen bij privaat-publiek samenwerken (PPS).

    Executive Education
  • Digitalization and Boardroom Dynamics

    Startdatum: 19 maart 2025
    Taal:
    • Engels
    Locatie:
    • Breukelen

    Biedt contrete handvatten om IT en innovatie af te stemmen in het licht van de dynamiek van de bestuursbeslissingen.

    Executive Education Workshop 17
  • New Board Program

    Startdatum: 13 februari 2025
    Taal:
    • Nederlands
    Locatie:
    • Breukelen

    Dit programma inspireert en daagt leidinggevenden uit om hun bestuurskwaliteiten te optimaliseren in een omgeving waarin stakeholders steeds veeleisender zijn.

    Kasteel