Uitdagingen voor een commissaris in het familiebedrijf

Op 7 februari 2019 werd in het Koetshuis van Nyenrode Business Universiteit de derde bijeenkomst van de Nyenrode Commissarissen Community gehouden. Er was rustige muziek te horen en de 70 aanwezige alumni produceerden een aangenaam geroezemoes. Dagvoorzitter mr. Hans Plesman opende de bijeenkomst met het aankondigen van de key note spreker prof. dr. Roberto Flören. 

Flören bekleedt op Nyenrode de RSM leerstoel Familiebedrijven & bedrijfsoverdracht. In zijn voordracht bracht hij zeven thema’s aan de orde die essentieel zijn voor een Raad van Commissarissen (RvC) van een familiebedrijf. Naar aanleiding van recent onderzoek meldde hij dat familiebedrijven beter presteren dan beursgenoteerde bedrijven. Familiebedrijven bestaan vaak ook langer. Daarnaast is het in de laatste jaren steeds meer usance geworden dat familiebedrijven een RvC instellen.

De naar voren gebrachte thema’s zijn achtereenvolgens:

1 Afhankelijkheid van de ondernemer/oprichter

Veel oprichters hebben meer dan 20 jaar de leiding over het bedrijf (gehad). Dit geeft hem of haar dan een enorm overwicht op het management. Voor het bedrijf is het belangrijk dat het management wel onafhankelijk van de oprichter kan opereren. Commissarissen zullen alert moeten zijn op dit fenomeen, vooral bij het aannemen van een (nieuwe) bestuursvoorzitter.

2 Marketing van de kracht van het familiebedrijf

Het beeld van een familiebedrijf kan in marketing gebruikt worden. Het familiebedrijf Go Tan is hier een mooi voorbeeld van. In de huidige tijd associeert de publieke opinie een familiebedrijf niet meer automatisch met positieve waarden. Dit heeft o.a. te maken met de vele schandalen in de afgelopen jaren. Als de associatie tussen de familie en het bedrijf geloofwaardig en herkenbaar is, kan dat marketingtechnisch voordelig uitpakken.

3 Eigendomsoverdracht over twee generaties

Er zijn verschillende opties om eigendomsoverdracht voor de volgende generatie te realiseren: voorbeelden hiervan zijn evenredige verdeling over de gehele familie, verdeling alleen onder de zonen of alleen onder werkzame familieleden. De uitwerking van deze opties heeft grote invloed op de hoeveelheid betrokken familieleden, zeker na twee generaties. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot grote (ongewenste) verwatering van het familiekapitaal. Flören raadt commissarissen aan hier tijdig aandacht aan te besteden.

4 Betrokkenheid familie-aandeelhouders en dividend beleid

Alle familie-aandeelhouders zouden ambassadeurs van het bedrijf moeten zijn. Hun betrokkenheid kan vergroot worden door zaken intern goed op orde te hebben zoals: ‘fair processes, opleidingsmogelijkheden, professioneel management en een gemeenschappelijke visie. Het is aan commissarissen om dit te stimuleren en te monitoren.

5 Familiestatuut en de nieuwe generatie in het bedrijf

Voor commissarissen is opvolging een belangrijk issue. Flören heeft een eenvoudige tip wanneer over opvolging moet worden nagedacht. Van belang is dat minimaal twee generaties vooruit wordt gedacht bij de aanstelling van een nieuwe bestuurder. Hier moeten de commissarissen op toezien.

6 Innovatie en familiekapitaal

Innovatie is nodig en voor innovatie is kapitaal nodig. Bij veel familiebedrijven zit dit (familie)kapitaal in het bedrijf. Gelukkig is 50% van de eigenaren genegen om af te zien van dividend als dat de innovatie kan stimuleren. Echter het blijft een financiële complicatie waar commissarissen zich bewust van moeten zijn.

7 De luiken open

Gerichtheid naar buiten maakt innovatie waarschijnlijker. Externe commissarissen dragen bij tot innovatie.

Concluderend stelt Flören dat familiebedrijven veel innovatiever zijn dan verwacht, dat betrokken eigenaren de innovatiekracht van het bedrijf versterken en dat externen in de RvC het innovatieve blikveld van een familiebedrijf kunnen vergroten. Kortom, hier is een mooie rol weggelegd voor de commissarissen.

Na deze presentatie werd een paneldiscussie gehouden. Het panel bestond uit Jan-Renier Swinkels, bestuursvoorzitter bij Swinkels Family Brewers, Rogier van Ewijk, CEO bij Terberg Business Lease Group BV, en Paul Verheul, COO bij Van Oord en commissaris bij Autobinck. Verschillende onderwerpen werden besproken waaronder het ontslaan van familieleden en het betrekken van de volgende generatie. Het panel benadrukte vooral hoe leuk het is om te werken voor een familiebedrijf.

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel waar nog druk werd nagepraat over het boeiende thema van de middag.