In het laatste decennium is de omgeving waarin belastingdiensten opereren drastisch veranderd. De complexiteit van wet- en regelgeving is toegenomen, politiek en maatschappij ventileren publiekelijk hun verwachtingen en digitalisering en technologie zorgen voor disrupties in de economie en voor nieuwe bedrijfsmodellen. In 2020 is daar de COVID-19-pandemie, en de mogelijke economische gevolgen daarvan, bijgekomen. Dit betekent dat de manier waarop we leven en werken drastisch is veranderd en het einde hiervan nog lang niet in zicht is. Deze omstandigheden zijn ook van invloed op de werkwijze van een belastingdienst en daarmee op het fiscale toezicht.
Voordat de coronacrisis haar intrede deed, waren belastingdiensten wereldwijd op zoek naar mogelijkheden om hun manier van werken effectiever en efficiënter te maken. Dit deden zij door gebruik te maken van grote hoeveelheden data door de toegenomen digitalisering en technologie. Dit geeft belastingdiensten de mogelijkheid om bijvoorbeeld hun interne processen efficiënter te maken, hun risicoanalyse te verbeteren en hun fraude detectie te verbeteren (OECD, 2016, pag. 19).
Digitalisering; plussen en minnen
Digitalisering en technologie hebben veel te bieden en zorgen er tijdens de COVID-19 crisis voor dat privé en werk zo goed mogelijk doorgang kunnen vinden. Voorbeelden zijn het online kopen van goederen, online boodschappen doen of maaltijden bestellen, maar ook het werken vanuit huis, digitaal onderwijs volgen en videobellen in allerlei situaties. Ook de overheid en organisaties zoals de Belastingdienst maken in de COVID-19crisis meer, intensiever of anders gebruik van digitalisering en technologie om het werk doorgang te kunnen laten vinden. De pandemie zal de verdere ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en technologie ongetwijfeld beïnvloeden.
Dat we niet meer teruggaan naar de situatie van voor de crisis lijkt evident, maar inmiddels is duidelijk dat vergaande digitalisering en technologie niet alleen maar pluspunten kennen. Naast privacy en veiligheid noemt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) bijvoorbeeld ‘een verschraling van contacten, relaties en maatschappelijke processen en verhoudingen’ als tegenhanger. Ook zal niet iedereen even goed mee kunnen komen in de digitalisering van maatschappelijke processen (WRR, 2020).
Vertrouwen van grote invloed
Wat betekent dit voor de overheid en bijvoorbeeld voor de Nederlandse belastingdienst? Het optreden van de overheid en de relatie met burgers en bedrijven moet zorgen voor vertrouwen, omdat dit van grote invloed is op de bereidheid tot naleving van regels door burgers en bedrijven. Dat betekent dat de overheid en ook de Belastingdienst zich moet richten op ‘publieke belangen’ (WRR, 2013) en dat de Belastingdienst zijn maatschappelijke rol moet vervullen. Zoals de ‘Toeslagenaffaire’ heeft laten zien, is dat nog een hele opgave. Om het geschonden vertrouwen te herstellen is het van belang om die maatschappelijke rol nog nadrukkelijker in te vullen en bijvoorbeeld niet sec naar de uitvoering van wet- en regelgeving te kijken (legalistisch) maar oog te hebben voor de mogelijke effecten daarvan in de samenleving. Dat vraagt van de Belastingdienst om burgers en bedrijven (nog meer) centraal te stellen in zijn werkwijze (Belastingdienst, 2017).
Maar hoe verhoudt die nadruk op een menselijke relatie zich tot de digitalisering en het gebruik van grote hoeveelheden data waardoor menselijke contacten en relaties juist minder belangrijk lijken te worden? In dit essay staat daarom de vraag centraal of de Belastingdienst de voor- en nadelen van digitalisering en technologie kan verenigen en zich kan ontwikkelen tot een digitale fiscale autoriteit met voldoende aandacht voor burgers en bedrijven, dus met een menselijk gezicht. Op deze manier kan de belastingdienst zo optimaal mogelijk zijn wettelijke taak, namelijk het heffen en innen van belastingen, uitvoeren.
COVID-19: ‘Een bevel uit het niets’
In het boek laten docenten en wetenschappers van Nyenrode hun licht schijnen op de COVID-19 pandemie. Zij doen dat vanuit hun vakgebied, visie en expertise. Het boek stimuleert de lezer om na te denken over de vele vragen die ons zo plotseling zijn overkomen. De 54 auteurs beslaan in 37 essays de vakgebieden die Nyenrode als Business Universiteit kenmerkt. Bovenstaande bijdrage is geschreven door prof. dr. mr. Lisette van der Hel – van Dijk RA, hoogleraar Effectiviteit van Overheidstoezicht en senior strategisch adviseur bij de Belastingdienst. Lisette haar onderzoek richt zich op de toezicht en handhaving in nationaal en internationaal verband.
Tags
Gerelateerde opleidingen
-
Marketing Leadership Program
Startdatum: 19 maart 2025Taal:- Nederlands
Locatie:- Breukelen
Met het Marketing Leadership Program leer jij - vanuit jouw expertise en ervaring - hoe je het vertrouwen kan winnen van je medebestuurders en hen kan mobiliseren en motiveren om gezamenlijk het verschil te maken.
Bekijk opleiding -
Online Transformation clinics
Startdatum: Niet bekendTaal:- Nederlands
Locatie:- Online
Deze turbulente tijd brengt naast onzekerheden over gezondheid en economie ook complexe vraagstukken met zich mee voor jouw organisatie.
Bekijk opleiding -
Blended class Brand Management
Startdatum: 13 maart 2025Taal:- Nederlands
Locatie:- Breukelen
- Online
Met de blended class Brand Management til je jouw merk-strategische kennis naar een hoger niveau.
Bekijk opleiding -
Blended class Strategisch Innoveren
Startdatum: 5 maart 2025Taal:- Nederlands
Locatie:- Breukelen
- Online
Veel sectoren zijn in een fundamentele transitie door veranderingen in onder meer consumentengedrag, concurrentie en technologie.
Bekijk opleiding -
Change Management and Organizational Development - MBA module Business & Sustainable Transitions
Startdatum: 17 maart 2025Taal:- Nederlands
Locatie:- Breukelen
Focus op het leidinggeven als manager in een veranderende organisatie.
Bekijk opleiding