Peng! Met een vaartje vliegt de veer van mijn pen die ik tussen mijn vingers klemde omhoog. Ik had druk gezet op die veer en dat ontwikkelde veerkracht, waardoor het omhoog springt. Echter, als het veertje lam zou zijn, dan gebeurt er niets. Zoiets gebeurt ook in crisissituaties. Die zetten druk op mensen. Sommige mensen krijgen hier energie van, terwijl anderen die juist verliezen. De coronacrisis vergt veel van onze sociale en psychologische veerkracht. Dat we veel veerkracht bezitten, blijkt wel uit de dagelijkse inzet van velen.
Dit ontwikkelproces in crisissituaties wordt gestimuleerd als mensen elkaar verhalen kunnen vertellen. De kracht van verhalen zit in het verwoorden van de ervaringen uit een intensief beleefde tijd. Het speelt een belangrijke rol bij het verwerken om te leren het ‘waartoe’ te bepalen en alles een plek te geven. Dit geeft verbinding, hoop en inspiratie aan elkaar. Verhalen helpen om met elkaar te leren, vertrouwen te ontwikkelen en bezieling in gezamenlijkheid te voelen. En verhalen vertellen lucht op, zo simpel is het.
Veerkracht is daarmee een kwestie van een lerende houding hebben. Het gaat erom te kunnen ‘meeveren’ met de omstandigheden en om het vermogen te kunnen herstellen van spanning en stress, zorgen en verdriet. Iemands karakter speelt daarin mee, hoe je tegen het leven aankijkt. Voor de één is het glas halfvol, terwijl de ander het als halfleeg ziet. Wie regelmatig met groot leed in de nabije omgeving te maken krijgt kan, door een teveel aan empathie, daardoor overmand worden.
Boosheid en irritatie zijn ook een signaal. We kunnen die uiten als ingehouden woede of opgekropte frustratie. Het is een ‘rood lampje’ dat ons erop attent maakt dat er iets niet klopt. Eigenlijk laat het zien dat er een bepaalde behoefte in ons tekortkomt. Wanneer we geconfronteerd worden met te veel eisen en voorschriften, schuilt daarin een behoefte aan bijvoorbeeld autonomie. We kunnen ons ook ergeren aan bepaald gedrag, omdat we een tekort aan waardering en respect voelen. Het niet vervullen van essentiële behoeften doet pijn. Emotionele pijn, waarbij ons innerlijk om aandacht vraagt. Welke omstandigheden roepen die irritaties of ergernissen op? En wat heeft de ander gezegd of gedaan? Wat heb ik nodig in deze situatie en krijg ik niet? Wat wil ik veranderen? Irritatie en boosheid zijn krachtige leermeesters om onszelf en onze behoeften te leren kennen, met als doel om constructief te veranderen en persoonlijk duurzaam te ontwikkelen. Want wie de zaken eerlijk beschouwt, ziet dat hij de ander niet kan veranderen en wel zichzelf.
Het is een mooie metafoor voor hoe wij als mens gevormd worden, juist ook in crisistijd. Laat irritaties groeien tot mooie ‘parels’ die het persoonlijk karakter duurzaam vormen. Blijf veerkracht houden! Peng!
Dr. ir. Henk Kievit is associate professor Entrepreneurial Ecosystems en programma-directeur modulair Executive MBA aan Nyenrode Business Universiteit.
Deze column is onderdeel van een estafettecolumn en dit artikel is onderdeel van het L.E.S. in crisis kennisplatform. Een platform waar we kennis en kunde delen om leiders en professionals van organisaties te helpen in tijden van crisis.
Nyenrode deelt kennis met nieuwsgierige professionals. Abonneer je op News@Nyenrode voor al het Nyenrodenieuws.