De rol van nationale overheden tijdens de COVID-19 crisis
Bij Nyenrode Business Universiteit zijn we continu bezig met de vraag op welke manier externe factoren van invloed zijn op internationaal opererende bedrijven. Wat dat betreft is de COVID-19 crisis een ‘interessante gebeurtenis’ om het maar even eufemistisch uit te drukken. De impact van COVID-19 is enorm en we zijn al enige maanden bezig om uit te zoeken of het Nederlandse bedrijfsleven flexibel genoeg is voor dergelijke onverwachte gebeurtenissen (of ‘Black Swans’ zoals Taleb dat in zijn boek, ‘The Black Swan - the impact of the highly improbable’ uit 2007 heeft geïntroduceerd).
Korte- en lange termijn
De COVID-19 crisis heeft ook grote consequenties voor de overheid en haar rol in het economisch systeem. Ik denk dat het noodzakelijk is om deze rol van de overheid te verdelen in korte- en lange termijn rollen. Op de korte termijn moet de overheid zich vooral bezighouden met het stabiliseren van de vraagkant in de economie. Is er sprake van een dramatische vraaguitval, omdat de consumptie inzakt of de export een zware klap te verwerken krijgt, dan zal de overheid bij moeten springen met een vraag georiënteerd stimuleringsbeleid waarbij de overheidsuitgaven stijgen (en/of de belastingen worden verminderd). Op de lange termijn is de rol van de overheid anders; terughoudender. Dat betekent niet dat de overheid alles moet overlaten aan de markt. We zien elke dag de gevolgen van marktfalen en de effecten van een overheid die zich te ver heeft teruggetrokken. Denk aan duurzaamheidsproblemen, inkomensongelijkheid en ongebreidelde globalisering waarbij korte termijn grensoverschrijdende kapitaalstromen, markten instabiel maken. In mijn laatste boek ‘Unravelling Modern China’ (2019) heb ik aangegeven dat de tegenstelling tussen overheid en markt gecreëerd is door het neoliberalisme van de jaren tachtig en negentig, maar dat het principieel verkeerd is om te spreken over markt versus overheid. We weten nu dat een sterke markt een sterke overheid nodig heeft: het is markt én overheid.Rol voor de overheid
Mijn verwachting is dat de COVID-19 crisis deze trend optrekt. De COVID-19 crisis heeft aangetoond dat onderaan de streep de nationale overheid en haar nationaal beleid de belangrijkste politieke en economische entiteit is. Dat betekent niet dat het marktdenken
wordt teruggedraaid, maar het betekent wel een blijvende rol voor de overheid. Binnen deze context kan je verwachten dat het Amerikaanse publiek anders gaat aankijken tegen elementen van de welvaartsstaat, zoals een basis gezondheidsverzekering
voor iedere Amerikaan. De COVID-19 crisis zal in Nederland de discussie over industriebeleid zodanig beïnvloeden dat overheidsstimulering eerder geaccepteerd gaat worden door de politiek. De Duitse overheid zal regelgeving introduceren om vooraf
investeringen uit China te screenen op de effecten op de nationale economie en de Wereldhandelsorganisatie zal moeten accepteren dat meer overheidsingrijpen de nieuwe norm wordt. Je kan niet zeggen dat COVID-19 een andere wereld zal scheppen, maar
het is wel de accelerator waardoor trends die al waren ingezet worden versneld. We zullen een actievere en zichtbaarder overheid gaan zien.
Prof. dr. Haico Ebbers is hoogleraar International Economics aan Nyenrode Business Universiteit.
Dit artikel is onderdeel van het L.E.S. in crisis kennisplatform. Een platform waar we kennis en kunde delen om leiders en professionals van organisaties te helpen in tijden van crisis.
Dit artikel is onderdeel van het L.E.S. in crisis kennisplatform. Een platform waar we kennis en kunde delen om leiders en professionals van organisaties te helpen in tijden van crisis.
Nyenrode deelt kennis met nieuwsgierige professionals. Abonneer je op News@Nyenrode voor al het Nyenrodenieuws.