Stimuleringspakketten tijdens de COVID-19 crisis

Overheden hebben enorme stimuleringspakketten in de steigers gezet om consumenten en bedrijven te helpen. Het is ingewikkeld om de precieze grootte van het totaalpakket in kaart te brengen, maar in algemene termen kunnen de maatregelen verdeeld worden in directe overheidsstimulering en lening garanties. Directe steunmaatregelen zijn extra overheidsuitgaven, belastingverlagingen en directe steun.

De lening garanties leiden niet tot een direct beslag op de overheidsbegroting, maar zijn een vorm van verzekering. Als bijvoorbeeld een bank haar lening niet meer terug kan vorderen vanwege een bedrijfsfaillissement, staat de overheid (gedeeltelijk) garant en zal de bank (deels) worden gecompenseerd. Een dergelijke garantstelling heeft het voordeel dat banken eerder bereid zijn leningen te verstrekken in onzekere tijden. De garantstellingen zijn enorm omvangrijk, maar worden pas zichtbaar bij wanbetaling. Daarom wordt in het overzicht hieronder alleen gekeken naar de directe overheidsstimulering. 

Overheidsuitgaven of belastingverlaging

In principe moeten de overheden van de Eurozone landen zich houden aan de begrotingsregels zoals deze zijn vastgesteld in het Verdrag van Maastricht. De lidstaten mogen geen tekort van meer dan 3 procent van het BBP hebben en de schuld mag slechts onder bepaalde voorwaarden hoger zijn dan 60 procent van het BBP. Deze belemmeringen zijn echter in maart 2020 weggenomen met behulp van een algemene ontsnappingsclausule. Overheden van de Eurozone lidstaten zijn dus vrij om stimuleringspakketten uit te rollen. De keuze voor overheidsuitgaven of belastingverlaging is afhankelijk van het verwachte effect. Frankrijk heeft bijvoorbeeld vooral gekozen voor extra overheidsuitgaven, terwijl Duitsland zich vooral heeft gericht op belastingverlaging. De Verenigde Staten heeft gezocht naar een combinatie van beiden.  

Noodloket

In Nederland ontvangen bedrijven een tegemoetkoming van maximaal 90% van de loonsom van de werknemers. Daarnaast is er een noodloket geopend voor een tegemoetkoming  voor kleine ondernemers en zelfstandigen. De belangrijkste maatregel uit het stimuleringspakket in Duitsland is de verlaging van de btw. In de Verenigde Staten zijn verschillende stimuleringspakketten uitgerold waarbij zowel de consument (eenmalige uitkering van 1200 dollar per persoon) als het bedrijfsleven (belastingverlaging) worden geholpen. Zo zien we een scala van directe overheidssteun. In onderstaande tabel wordt een indruk gegeven van de grootte van de stimuleringspakketten in diverse landen. Zoals gezegd; het is ingewikkeld om de precieze grootte te duiden, maar het overzicht is een poging om de combinatie van extra uitgaven, belastingverlaging en directe steun te relateren aan de totale productie (en inkomen) in het betreffende land.