Veerkracht in vijfvoud

Van organisaties wordt verwacht dat zij flexibel zijn en veerkracht tonen. Maar wat is veerkracht? Lidewey van der Sluis, hoogleraar Strategisch talentmanagement aan Nyenrode Business Universiteit, ontrafelt in dit artikel dit begrip en laat zien in welke vijf vormen veerkracht zich manifesteert.

Resilience en agility zijn veelgehoorde modewoorden in managementland. Niet meer weg te denken in een tijd waarin veranderen en continu aanpassen synoniemen zijn geworden van wendbaar en weerbaar opereren. Door deze ontwikkeling is flexibel organiseren tot norm verheven. Van organisaties wordt verwacht dat zij flexibel zijn en veerkracht tonen. Wat dat precies is, wordt duidelijk door organisaties te bestuderen die in staat zijn om overeind te blijven in een tijd waar het tij tegenzit en om veerkracht vraagt. Zij tonen veerkracht.

Het begrip ontrafeld

Wat veerkracht in de praktijk is, is onderzocht door mijn Amerikaanse collega dr. Murad Mithani. Hij ontdekte dat er in grote lijnen vijf vormen van veerkracht kunnen worden onderscheiden. Dat is een heel relevant inzicht, want hierdoor wordt het begrip veerkracht ontrafelt en kunnen organisaties beter zicht krijgen op hun beeld van veerkracht. Want wat de één onder veerkracht verstaat, is niet altijd hetzelfde als wat een ander met veerkracht bedoelt.

De vijf vormen van veerkracht

De vijf vormen van veerkracht zijn overeenkomstig de volgende beelden van beweging: overeind blijven in de storm, aanpassen als een kameleon, flexibel zijn als elastiek, innoveren en verbeteren, en veranderen en iets nieuws gaan doen.

1. Weerbaarheid
De eerste vorm is sterk zijn en overeind blijven. Weerbaar zijn en als een dam of een dijk het onheil tegenhouden. Deze vorm van veerkracht gaat gepaard met krachtig en strijdvaardig taalgebruik, zoals ‘We gaan de strijd aan’ en ‘We krijgen de tegenstander eronder’. In deze betekenis verwijst veerkracht tonen vooral naar het overwinnen van een tegenstander.

2. Aanpassen
De tweede vorm is aanpassen. Zoals een kameleon zich aanpast aan de omgeving, zo ziet een organisatie met dit beeld van veerkracht zichzelf. In deze betekenis verwijst veerkracht tonen vooral naar tactisch overleven van veranderende omstandigheden.

3. Wendbaarheid
De derde vorm is flexibiliteit en wendbaarheid. Zoals een dansende zwerm spreeuwen op de thermiek de hoogte zoekt en zich door de lucht verplaatst, zo ziet een organisatie met dit beeld van veerkracht zichzelf. In deze betekenis verwijst veerkracht vooral naar het handig en verstandig meebewegen met de wind die er waait.

4. Innoveren en verbeteren
De vierde vorm  is innovatie. Een organisatie die veerkracht interpreteert als de kracht om te vernieuwen en dingen beter te laten functioneren dan nu het geval is, is een organisatie waar veerkracht staat voor leren en innoveren.

5. Veranderen en vernieuwen
De vijfde vorm is disruptie. In een organisatie waar veerkracht staat voor iets radicaal anders doen, is veerkracht een bron van nieuwe producten en/of nieuwe dienstverlening of zelfs nieuwe businessmodellen. Deze betekenis van veerkracht verwijst naar het subtiel verrassen van de concurrenten en het constructief verstoren van de markt.

Vier praktische tips

Kortom, de ene veerkracht is de andere niet. Om in een organisatie boven water te krijgen welke vorm van veerkracht dominant is in het huidige denken over veranderen en wendbaarheid, is deze wetenschappelijk onderbouwde ‘schijf van vijf’ een handige tool.

Dit is wat je in de praktijk kan doen:

a. in kaart brengen welke vorm van veerkracht in de organisatie dominant is in het denken over aanpassen en veranderen
b. aangeven wanneer welke vorm van veerkracht waar gewenst is om de organisatie de toekomst in te helpen
c. onder de aandacht brengen welke vormen van veerkracht wanneer waar aanwezig moeten zijn
d. werken aan het op orde brengen van het gewenste niveau van alle vijf de vormen van veerkracht

Wie de vijf vormen van veerkracht toepast in de praktijk, kan zich met recht toekomstbestendig noemen.