Waardering voor beursfondsen

Onder deze noemer werd in de NCGI nieuwsbrief van januari door Ruud Kok RA een lans gebroken voor beursfondsen die tenminste hun winst uitkeren aan aandeelhouders, niet teveel belasting betalen, zich richten op de lange termijn en waar je op elk moment uit kan stappen en daarmee dus voor de belegger toch te prefereren zijn boven familiebedrijven, staatsbedrijven en private equity. Dit pleidooi is zeker goed te begrijpen, maar de vraag is natuurlijk of het allemaal zo mooi is dan wel of er een andere kant van die medaille is? Welnu, u voelt het vast al aankomen, die is er zeker.

Niet  iedereen bezit aandelen en daarmee komt het rendement ook niet aan iedereen toe, en de winst en de waarde van het aandeel van een bedrijf is te beïnvloeden. Bedrijven die een deel van hun winst uitkeren doen het zoals het in zekere zin hoort. Het dividendrendement op AEX genoteerde aandelen is over 2018 gemiddeld zo’n 4%, met flinke uitschieters naar beneden en naar boven. Dat is slechts een deel van het verhaal. Het totale rendement wordt mede bepaald door de ontwikkeling van de koers van aandelen en dat kan uiteraard sterk variëren, maar is te beïnvloeden. Dit laatste gebeurt door het inkopen van eigen aandelen om daarmee de koers te stuwen en het aandeel aantrekkelijker te maken. Over het afgelopen jaar is er voor meer dan 1000 miljard dollar aan eigen aandelen ingekocht.

Markmacht

Meer winst maken helpt natuurlijk ook én groeien in omzet en hopelijk in winst. Bedrijven kunnen meer winst maken door misbruik te maken van hun marktpositie, lees marktmacht. En dat gebeurt als leveranciers onder druk worden gezet om tegen lagere prijzen te leveren of door werknemers van de loonlijst af te halen en via een zzp-constructie – of erger – minder te betalen dan daarvoor. Wat ook kan gebeuren is dat bedrijven belasting ontwijken of ontduiken. Ook kunnen ze besluiten een deel van hun activiteiten over te brengen naar lage lonen landen. Bovendien worden veel kosten niet doorberekend aan bedrijven. Voorbeelden zijn de belasting van het milieu in de vorm van luchtverontreiniging of het vervuilen van oppervlaktewater en het uitwinnen van natuurlijke hulpbronnen die uiteindelijk uitgeput  raken.

Een manier om meer winst te maken is ook door minder te innoveren. Zo is in de laatste 40 jaar het percentage van de winst dat bedrijven spenderen aan innovatie gedaald van boven de 60% naar minder dan 10%. Het percentage van de winst dat of wordt uitgekeerd in dividend of wordt besteed aan inkoop van eigen aandelen lag in de afgelopen periode boven de 90%. Daarmee komt het winst genererend vermogen op de langere termijn onder druk te staan. Bovendien is het inkopen van eigen aandelen en het minder innoveren in zekere zin een brevet van onvermogen. ‘We weten niet hoe ons geld te laten renderen dus geven we het maar terug aan de aandeelhouder….’. Het bovenstaande is ook te vergelijken met het trekken van een wissel op de toekomst, meestal op de generaties na ons.

Focus op korte termijn

Er is dan ook een behoorlijke mate van consensus dat beursgenoteerde bedrijven zich vooral focussen op de korte termijn. De beloning van CEO’s is meestal gekoppeld aan het behalen van resultaten op de korte termijn waarbij we tegenwoordig praten over lock-up periodes van enkele jaren, maar dat is natuurlijk bepaald niet lange termijn te noemen.

Dus ja, vanuit een korte termijn perspectief begrijp ik de zelfstandige ondernemer wel. Maar geredeneerd vanuit een waarlijk lange termijn perspectief, ook voor de generaties na ons, maak ik me oprecht zorgen. Zijn we wel goed bezig? De vraag stellen is hem beantwoorden!