'Het is belangrijk dat accountants de goede vragen leren stellen'

Nu grote bedrijven verplicht worden te rapporteren over hun impact op het milieu en sociale omgeving, heeft dat ook invloed op hun informatie-uitwisseling met de accountant, als assurance provider. Deze nieuwe assurance-rapportage betekent dat de accountant extra vaardigheden en nieuwe kennis in huis moet halen, om de juiste informatie te verkrijgen. Welke impact heeft deze verandering op de relatie tussen bestuurder en accountant? En hoe leer je accountants om hierbij de juiste vragen te stellen?

“Als we zo doorgaan is er te weinig wereld voor de mensen van straks. Dit besef dringt nu ook door in het zakelijk domein.” Dat zegt Remko Renes, assistant professor corporate governance aan Nyenrode Business Universiteit. Samen met docent Roderik Meeder geeft hij de training ‘Introductie ESG Reporting en Assurance’. “Nu bedrijven ook over duurzaamheid moeten rapporteren, kijkt de accountant toe en vraagt: is die informatie wel betrouwbaar?”

Environmental, Social & Governance

In november 2022 stemde het Europees Parlement in met het wetsvoorstel voor een Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze EU-richtlijn schrijft voor dat grote ondernemingen verplicht worden in hun bestuursverslag te rapporteren over hun impact op milieu-aspecten en HR- en sociale aspecten, oftewel Environmental, Social & Governance (ESG).

“We hebben er meer dan 100 jaar over gedaan om als accountants te komen waar we nu staan in de controle van de jaarrekening”, zegt Renes. “Nu daar een heel nieuw assurance-rapport bij komt, heb je andere kennis en vaardigheden nodig.”

Relevant voor het maatschappelijk verkeer

“Wij leiden accountants op om informatie naar het maatschappelijk verkeer te beoordelen en daar assurance bij te geven”, zegt Meeder. “Het maatschappelijk verkeer vindt ESG-informatie heel relevant. Kijk bijvoorbeeld naar de stikstofcrisis of naar biodiversiteit. Dat dat zijn echte wezenlijke onderwerpen van dit moment. Wat doet een marktpartij die daarbij betrokken is? Dat lees je niet in de jaarrekening maar in het bestuursverslag. Dit is ESG-informatie. Het is belangrijk dat je als accountant leert waar de aandachtspunten zitten, zodat je hierover met de klant in gesprek kan gaan.”

Ook praten met niet-financiële afdelingen

Om die aandachtspunten te vinden moeten accountants de goede vragen leren stellen, is de overtuiging van Renes. “Hoe zit het bedrijf in elkaar? Wat is de kern? En waar haal je de informatie vandaan? Maar ook: hoe tel je de cijfers op en hoe maak je er betrouwbare informatie van? En welke eisen stelt dit alles aan de bestuurlijke informatieverzorging?”

Daarnaast benoemt Renes het belang van een geïntegreerd controleplan: “hoe richt je de controle in? Je zal juist niet alleen gaan praten met mensen met een financiële achtergrond maar bijvoorbeeld ook met de ontwerpafdeling: ‘Werk jij wel met energiezuinige materialen?’.”

Dubbele materialiteit

Een belangrijk begrip hierbij is dubbele materialiteit. Materialiteit is de mate waarin afwijkingen in informatie de beslissingen van gebruikers kunnen beïnvloeden. Behalve naar de financiële materialiteit moeten accountants bij ESG-verslaggeving ook kijken naar de impact-materialiteit: wat is de impact van jouw onderneming op de buitenwereld, bijvoorbeeld op biodiversiteit of CO2-uitstoot?

Meeder: “Als je een financial auditor bent, dan weet je wanneer iets financieel materieel is, je hebt een relatief kader. Bij ESG is dat niet op voorhand meteen duidelijk. Dus je moet je echt inleven in de specifieke situatie van jouw ondernemer. Maar ook in die van de buitenwereld. Daar moet je een antenne voor ontwikkelen.” Renes: “Wat belangrijk en materieel is, bepaal je niet meer zelf, maar wordt bepaald door de vele stakeholders van de organisatie. Met dubbele materialiteit krijgt elke organisatie een stadion vol stakeholders.”

De accountant in de regiekamer van de onderneming

Toen Renes accountancy studeerde in Rotterdam, speelde er een gifschandaal: de grond onder een nieuwbouwwijk in Lekkerkerk bleek vervuild. “Toen was het nog zo dat het voor de verslaggeving van een bedrijf pas belangrijk werd op het moment dat er kosten moesten worden gemaakt om het op te ruimen”, vertelt hij. “Maar nu moet je al meteen rapporteren: van welke grondstoffen maak je gebruik en wat doe je met jouw afval? Eindelijk krijg je als accountant een rol in de regiekamer van de onderneming. Je raakt het bedrijf in de kern van wat ze aan het doen zijn.”