Kwaliteitsbonus werkt contraproductief voor meerderheid accountants

Maatregelen ten aanzien van beloningsprikkels voor accountants hebben een verschillend effect op hun oordeels- en besluitvorming. Het effect is onder andere afhankelijk van diverse persoonlijkheidseigenschappen. Dit is één van de conclusies uit het proefschrift van Herman van Brenk getiteld ‘Compensation Incentives and Personality Traits: Three studies on their Joint Effects on Auditor Judgment and Decision Making’ waarmee hij woensdag 6 december promoveert aan Nyenrode Business Universiteit. Van Brenks advies voor accountantskantoren in Nederland is om minder op beloning te sturen en meer op intrinsieke motivatie.

De paper van één van de studies uit Van Brenks promotieonderzoek behelst een onderzoek naar de effecten van een bonus voor controlekwaliteit bij accountants in Nederland. Hiermee won Van Brenk samen met zijn promotor Barbara Majoor de Best Paper Award op het European Auditing Research Network-congres in Leuven afgelopen september.

Intrinsieke motivatie

Herman van Brenk is verrast door de uitkomsten van zijn onderzoek: “Ik had niet verwacht dat het effect van beloningsprikkels zo genuanceerd zou liggen. Uit mijn onderzoek blijkt dat bonusstructuren bij intrinsiek gemotiveerde accountants de controlekwaliteit belemmeren. Een meerderheid van accountants in Nederland heeft van nature al een hoge intrinsieke motivatie waardoor een extra financiële prikkel voor hen helemaal niet nodig is om kwaliteit te leveren. Sterker nog: het werkt zelfs contraproductief. Deze uitkomst is intrigerend, want het staat haaks op de tendens om kwaliteit centraal te stellen in de beloning van accountants.” Van Brenk filosofeert: “Probeer juist deze motivatie te stimuleren en minder te focussen op beloning in geld. Dat past ook heel mooi bij de functie die accountants in de maatschappij vervullen.”

Van generiek naar specifiek

In zijn onderzoek besteedt Van Brenk ook aandacht aan het effect van een vaste versus variabele winstdeling voor audit partners. “Een vaste winstdeling heeft slechts een positief effect op de besluitvorming van accountants als sprake is van een kleine klant en de audit partner gevoelig is voor zowel belonen als straffen,” concludeert Van Brenk. Deze gevoeligheid is gemeten op basis van de eigenschappen extraversie en neuroticisme. Daarom stelt hij “dat het bij belonen belangrijk is om rekening te houden met de specifieke persoonlijkheidseigenschappen van accountants.” Hij denkt dan ook dat zijn onderzoek een bijdrage kan leveren aan het actuele maatschappelijke debat over beloningen binnen de accountantsbranche.

De promotie van Herman van Brenk vond plaats op woensdag 6 december 2017 op Nyenrode Business Universiteit.

De samenvatting van het proefschrift ‘Compensation Incentives and Personality Traits: Three studies on their Joint Effects on Auditor Judgment and Decision Making’ is hier te downloaden in het Nederlands en Engels.