Samenspanning en vriendjespolitiek in de accountancy
Gedurende mijn loopbaan ben ik vele malen met misstappen van accountants geconfronteerd. In mijn werk voor de Belastingdienst en Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (Fiod), maar ook als academicus met belangstelling voor fraudezaken. Onlangs is er weer eentje aan mijn lijstje toegevoegd.
De Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) stelde een onderzoek in naar samenspanning en vriendjespolitiek van EY-accountants, die een opdracht wilden binnenhalen van de beursgenoteerde onderneming Sealed Air, producent van beschermende verpakkingsmaterialen en -systemen. En naar een interne accountant van dat bedrijf die hen daartoe vertrouwelijke informatie doorspeelde. Zowel EY, de betrokken EY-accountants als de interne accountant moeten een civielrechtelijke boete aan de SEC betalen. Voor EY is de boete $10 mln.
Vertrouwelijke informatie
De door de SEC openbaar gemaakte documenten geven een overduidelijk inkijkje in de handelwijze van betrokkenen. De interne accountant en één van de EY-partners kenden elkaar goed vanuit andere opdrachten die EY uitvoerde bij ondernemingen waar de interne accountant in het verleden had gewerkt. Dat zij ook in de toekomst met elkaar zouden willen werken is op zich dan ook begrijpelijk, maar vormt geen reden om elkaar vertrouwelijke informatie toe te spelen. Het zou eerder een reden moeten zijn voor de EY-partner om zich niet met het offerteproces te bemoeien. Het ging hier om een belangrijke opdracht: een jaaromzet voor EY van $10 mln.
De EY-partner ontving van de interne accountant bij Sealed Air onder meer informatie over de offertes die drie concurrenten van andere accountantskantoren indienden. Maar ook over de presentatie die de auditcommissie van hem zou ontvangen en het type vragen dat zij aan de accountant zouden stellen (de auditcommissie moest de accountant selecteren) werd informatie uitgewisseld. Voorts mocht de EY-partner input leveren ten aanzien van een concurrent van EY in het offerteproces. Dit was dus een casus die gaat over vriendjespolitiek en een mededingingsrechtelijke inbreuk. Immers: de concurrenten van EY kregen dergelijke informatie en mogelijkheden allemaal niet. Binnen EY waren velen daarover geïnformeerd, maar niemand greep in. Zo schreef de EY-partner het volgende aan zijn collega’s over de vertrouwelijke informatie die hij ontving: ‘Keep in mind that this is for our benefit and will not be shared with the other firms’. Binnen EY werd het binnenhalen van de opdracht als een overwinning gevierd. Maar dat kon alleen dankzij de kopstart die zij via een vriendje hadden verkregen.
Op Twitter ontstond een discussie over deze kwestie. Iemand (twitterend onder de naam TheForensicAccountant) beschrijft de strategie van de grote kantoren om medewerkers bij potentiële klanten te plaatsen, teneinde via dergelijke insiders opdrachten binnen te halen. Voorts schreef hij: ‘I’m an EY alum and know senior partners who were asked to ‘retire early’ who they helped to get jobs at their largest accounts to leverage for the future’. Niet alleen in Amerika spelen dergelijke kwesties. Ook in Nederland zijn er onder accountants voorbeelden te vinden waarin alumni van de accountantskantoren (actief als interne accountant, chief financial officer (cfo) of commissaris) en medewerkers van die kantoren dusdanig close zijn, dat op zijn minst de schijn van belangenverstrengeling en een gebrek aan onafhankelijkheid wordt gewekt.
Nederlandse kwestie
In eigen land speelt - toevalligerwijs ook bij EY - overigens een mededingingsrechtelijke kwestie waarin het eveneens gaat om (ongeoorloofde) informatie-uitwisseling. De kwestie kwam naar buiten door een rechtszaak waarin een voormalig partner van EY het kantoor aanspreekt omdat zijn partnerovereenkomst door EY is opgezegd. Hij ziet zichzelf als een klokkenluider, die een mogelijke mededingingsrechtelijke misstand aan de kaak heeft gesteld. Vervolgens zou hij zijn geïntimideerd: de collega die hij aansprak zou hem hebben toegevoegd ‘ik maak je kapot’. Ook kreeg hij een slechte beoordeling en is hij aan de kant gezet.
Onderzoeksplatform Follow the Money zag interne gespreksverslagen in en openbaarde deze begin deze maand. Daarmee wordt ook voor de buitenwereld duidelijk dat er bij EY iets serieus speelde. De klokkenluider, volgens Follow the Money gaat het om Wouter van Gelderen, beticht een collega ervan de ‘pipeline en strategie van EY’ te hebben gedeeld met organisatieadviesbureau Accenture. Met welk doel is onduidelijk, maar Follow the Money citeert Hervé Labaude, het plaatsvervangend hoofd juridische zaken wereldwijd van EY. Hij stelt dat de mededingingsrechtelijke componenten ‘heel serieus zijn’. Voorts citeert Follow the Money het hoofd juridische zaken van EY Nederland: ‘We kunnen toch niet hebben dat (…) wij straks een enorme boete krijgen’. Dat de huisadvocaat van EY vervolgens een onderzoek uitvoert en stelt dat er geen sprake is van schending van de mededingingsregels, doet aan voorgaande niets af. Het betreft immers geen onafhankelijk onderzoek. Daarbij komt dat de feiten, bevindingen en conclusies naar aanleiding van het onderzoek niet aan derden zijn verstrekt, laat staan dat deze openbaar zijn gemaakt. Ze zijn dus niet toetsbaar.
Over dit soort onderzoeken door advocaten worden overigens regelmatig Kamervragen gesteld en ook de rechter toonde zich er eerder kritisch over. Omdat bij dergelijke onderzoeken door huisadvocaten soms ook de geur van een gebrek aan onafhankelijkheid opstijgt.
Bron: nieuwsbrief Nyenrode Corporate Governance Instituut, zomer 2021.
Deze column is eerder gepubliceerd in Het Financieele Dagblad d.d. 12 augustus 2021.
Artikelen en columns gepubliceerd op de website en in de nieuwsbrief van het NCGI weerspiegelen niet per definitie een algemene visie van het NCGI, maar worden door auteurs op persoonlijke titel geschreven. Reageren kan via ncgi@nyenrode.nl.
Nyenrode deelt kennis met nieuwsgierige professionals. Abonneer je op News@Nyenrode voor al het Nyenrodenieuws.