Artikel Vincent Blijleven geselecteerd voor 2018 IMIA Yearbook of Medical Informatics

Steeds meer ziekenhuizen zijn in de afgelopen jaren met een Elektronisch Patiëntendossier (EPD) gaan werken. Zo’n EPD moet de zorg aan patiënten beter en veiliger maken, werkprocessen in het ziekenhuis efficiënter maken, en bijdragen aan het in de hand houden van de kosten. Vincent Blijleven is onderzoeker bij het Center for Marketing and Supply Chain Management van Nyenrode. Hij schreef samen met collega’s van Nyenrode en het AMC een wetenschappelijk artikel over ‘workarounds’ die zorgverleners gebruiken om het EPD te omzeilen wanneer ze zich tegengewerkt voelen door dit systeem. Een selectiecommissie heeft dit artikel nu opgenomen in het gezaghebbende 2018 IMIA Yearbook of Medical Informatics. Dat Yearbook biedt een overzicht van de beste wetenschappelijke artikelen die in het jaar ervoor op dat vakgebied zijn verschenen.

Vincent Blijleven schreef het artikel in de aanloop naar zijn promotie op 28 maart 2018 op Nyenrode. De co-auteurs van het artikel, dat in 2017 is gepubliceerd in het Journal of Medical Internet Research: Human Factors, zijn:

• Kitty Koelemeijer, hoogleraar marketing op Nyenrode
• Marijntje Wetzels, directeur bedrijfsvoering divisie Vrouw-Kind in het AMC

• Monique Jaspers, hoogleraar biomedical informatics in het AMC.

Om het systeem heen werken

Een Elektronisch Patiëntendossier dicteert de workflow voor artsen en verpleegkundigen. ‘Vaak blijkt alleen dat die voorgeschreven workflows niet helemaal aansluiten bij de manier waarop de zorgverlener zijn of haar werk graag verricht’, constateert Vincent Blijleven. ‘Wanneer zorgverleners zich dan gefrustreerd gaan voelen in het uitvoeren van hun taken, zien we dat zij ‘workarounds’ creëren om ‘om de gedicteerde workflow heen’ te werken. Dit om hun taken alsnog te verrichten op een manier die voor hen prettiger werkt, met of zonder het EPD.’

Blijleven begrijpt de frustratie bij zorgprofessionals wel. ‘De zorg gaat gebukt onder een extreem hoge werkdruk. Veel zorgverleners geven aan dat zij veel tijd kwijt zijn aan het Elektronisch Patiëntendossier. Die tijd kunnen zij niet aan hun patiënten besteden. Het systeem moet ondersteunend zijn, niet andersom’.

Weinig wetenschappelijk onderzoek

‘De ‘workarounds’ van de zorgverleners kunnen echter soms nadelige gevolgen hebben voor de patiëntveiligheid, de kwaliteit van de zorg en de efficiëntie van de zorg aan patiënten’, vertelt Blijleven. ‘Daar was alleen nog niet veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Ik dacht daarom dat het interessant zou zijn om op een gestructureerde manier naar die ‘workarounds’ te gaan kijken.’

Inventarisatie

Voor dit artikel heeft Blijleven een inventarisatie gemaakt van de ‘workarounds’. Daarin onderscheidde hij een aantal categorieën op basis waarop die zijn in te delen. Eén daarvan is de reikwijdte: wie ervaart de gevolgen van de ‘workaround’? Is dat alleen de patiënt, alleen de zorgprofessional, de organisatie in zijn geheel of een combinatie van die drie? Ook keek Blijleven naar de belangrijkste redenen voor een zorgprofessional om te kiezen voor een bepaalde ‘workaround’. Is de ‘workaround’ bijvoorbeeld nodig om een bug van het systeem te ondervangen, wordt die gebruikt vanwege fouten na datamigratie, speelt er een kennisprobleem over hoe het EPD gebruikt dient te worden, of heeft die te maken met de cultuur binnen het team van zorgverleners? Een ander aspect behelst de impact van de gevolgen van zo’n ‘workaround’ voor de patiëntveiligheid, de kwaliteit van de zorg en de efficiëntie van de zorg. Waren die positief, negatief of neutraal? Verder bekeek Blijleven de ‘workarounds’ op nut en noodzaak. Zijn de gekozen ‘workarounds’ noodzakelijk voor het uitoefenen van het werk of meer faciliterend? En tot slot: Kun je voorspellen wanneer zorgverleners gaan kiezen voor ‘workarounds’ en kun je daarop anticiperen?

‘Mijn onderzoek kan eraan bijdragen om in de praktijk prioriteiten te bepalen. Voor welke ‘workarounds’ moeten we zo snel mogelijk oplossingen zoeken? Denk bijvoorbeeld aan ‘workarounds’ die niet noodzakelijk zijn, maar wel bijzonder negatieve gevolgen hebben voor de patiëntveiligheid. Patiëntveiligheid is immers het allerbelangrijkste in het ziekenhuis.’

Literatuur

Blijleven, V., Koelemeijer, K., Wetzels, M., Jaspers, M. Workarounds Emerging From Electronic Health Record System Usage: Consequences for Patient Safety, Effectiveness of Care, and Efficiency of Care. JMIR Human Factors, 2017, October 5;4(4):e27.

Klik hier om het artikel te lezen.

Lees hier meer over de promotie van Vincent Blijleven op Nyenrode Business Universiteit.