Doorbraak vicieuze cirkel nodig voor toekomst accountancysector.

Accountants en accountantsorganisaties zijn dader en slachtoffer tegelijk van de problemen waarmee de sector wordt geconfronteerd. Het systeem van controle, adviestaken, regeldruk, procedures en toezicht op organisaties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De bestaande werkwijzen van accountantsorganisaties worden in stand gehouden. Een doorbraak van de vicieuze cirkel is nodig om niet te verzanden in nóg meer controles. Dit is één van de conclusies uit het proefschrift van Marlies de Vries getiteld ‘Luctor et emergo? The experiences of young accountants in the Netherlands’. Zij promoveert vandaag aan Nyenrode Business Universiteit.

“De hiërarchische, prestatiegerichte up-or-out cultuur, waar slechts enkelen de eindstreep als partner halen, sluit niet goed aan op de betekenis die de jonge generatie aan werk geeft,” zegt De Vries.

Volgzaam gedrag

Uit het onderzoek blijkt dat ‘eerstejaars’ accountants in lastige situaties onder tijdsdruk, bijna allemaal volgzaam gedrag laten zien. Met andere woorden: zij doen wat van hen gevraagd wordt, ook als ze het er niet mee eens zijn. Wil je als maatschappij een accountant die zich durft uit te spreken over wat hij ziet, dan moet je volgens De Vries kijken naar de eerste jaren werkervaring. “Het zou helpen om hierbij veel meer aandacht te hebben voor de professionele ontwikkeling, meer dan de technische vaardigheden. Veel jonge accountants spreken zich tijdens het werk niet uit en verzetten zich niet tegen opdrachten om een steekproef te veranderen, iets ‘af te documenteren’, of structureel overwerk. Alleen degenen die het lukt om in de drukte hun hoofd boven water te houden, redden het.”

Lastige vragen

Volgens De Vries is het voor jonge accountants noodzakelijk om in deze vormende fase steun te krijgen van zowel collega’s als hun leidinggevenden: “Jonge accountants hebben bij een hoge werkdruk geen behoefte aan gratis pizza of juist op tijd naar huis. Voor hen is belangrijk dat ze zich veilig voelen om zich uit te kunnen spreken. Uit het onderzoek komt naar voren dat kritische geluiden of escalaties veelal leiden tot een negatieve beoordeling of ‘van de klant’ gehaald worden.”  

Er is echter een tegengeluid. De Vries vertelt: “Bij het uitvoeren van controles ligt bij accountantsorganisaties sterk de nadruk op compliance. Zitten opdrachtteams van deze organisaties wel te wachten op jonge accountants die tijdrovende kritische vragen stellen? De werkdruk is al hoog en de vraag vanuit de maatschappij neemt alleen maar toe. Denk hierbij aan de NOW-regeling.”

Toekomst

Het is dus een ingewikkeld systeem waarin men opereert. “Je moet aan meerdere knoppen draaien om een doorbraak te realiseren in de vicieuze cirkel”, legt De Vries uit. Haar advies en hoop voor de toekomst? “Dat jonge accountants zich niet laten beperken door hiërarchie. Als zij vinden dat zaken anders moeten, moeten ze dat kunnen en durven zeggen. Als accountant ben je geen machine die een checklist afwerkt, je bent een mens. Mens durf te leven!”