Pura vida!

Pura vida. De lijfspreuk van de Costa Ricanen om het goede leven te vieren en te delen met elkaar. En dat goede leven heb ik net volop ervaren met twee weken wandelen, raften en les geven in Costa Rica. Dat les geven was bij Upeace – een universiteit die gemandateerd is door de Verenigde Naties en daardoor studenten aantrekt die de ambitie hebben om te werken aan Global Governance. In mijn les ging het om 22 studenten, waarbij alle continenten van de wereld in het leslokaal aanwezig waren. Een bijzondere setting!

Wat het nog meer bijzonder maakte is dat ik twee weken lang met hen mocht verkennen wat Stewardship voor hen betekent. Dan blijkt al snel dat we er allemaal wel een beeld bij hebben en het ook moeilijk vinden om het onder woorden te brengen. Blijkbaar hebben we het referentiekader om Stewardship te kunnen duiden vergeten. Of wellicht wordt het juist in de huidige tijd van belang om dit te ontwikkelen.

Stewardship

In mijn lessen gebruik ik vaak een video om de betekenis van Stewardship niet alleen te snappen, maar om het echt te voelen. Het gaat om een video van Severn Cullis Suzuki die in 1992 bij de eerste wereldwijde conferentie van de Verenigde Naties het publiek mocht toespreken als 13-jarige. Ken je de video al? Anders raad ik je aan om even te stoppen met lezen en eerst via YouTube de video te bekijken onder de naam “The girl who silenced the world for 5 minutes”. De advertentie die je dan waarschijnlijk van te voren krijgt voorgeschoteld maakt het contrast alleen nog maar sterker.

Uiteraard is er rationeel genoeg af te dingen op de video. Er is veel veranderd in de 26 jaar tussen deze toespraak en nu. Maar ik merk dat de video doorgaans nog als pijnlijk herkenbaar wordt ervaren. Bovendien zit de echte kracht van deze video niet in het rationele. Het raakt aan iets dat we wel herkennen, maar waar we doorgaans nauwelijks de tijd voor nemen om bij stil te staan. Waarom doen we wat we doen? Allereerst hoop ik dat deze column en het kijken van de video jou uitdaagt om daar juist wel bij stil te staan.

Stakeholder benadering

In colleges merk ik dat de video bij velen aanzet tot actie op allerlei gebieden. In deze column wil ik dit graag duiden in termen van Goed Bestuur & Toezicht. Vaak gaan we bij het bestuur van organisaties uit van de vraag hoe we zeker kunnen stellen dat de ander doet wat wij van belang vinden? Dat vraagt om een samenhangend systeem van checks & balances (In Control). In de literatuur noemen we dat de Principal - Agent benadering van Corporate Governance. In mijn optiek is het al een stap vooruit als we bij Corporate Governance niet van de Principal - Agent benadering uitgaan, maar van de Stakeholder benadering. Een organisatie bestaat immers niet uit de relatie tussen een principal – zoals de aandeelhouder of toezichthouder – en een agent (het bestuur), maar uit een samenwerkingsverband tussen allerlei partijen. Door rekening te houden met al die belangen wordt corporate governance sterker. De stakeholder benadering ligt ook ten grondslag aan hoe we in Nederland corporate governance in codes en de structuurwet hebben vormgegeven. Maar de stakeholderbenadering gaat in mijn optiek nog niet ver genoeg. Je richten op wat anderen verwachten en daar de goede balans in vinden is een reactieve insteek.

Toekomst

Ik verwacht van het bestuur en de toezichthouders van sterke organisaties dat ze pro-actief gaan staan voor een toekomst die er toe doet. Dat is de kern van de Stewardship benadering van corporate governance. Goed bestuur & toezicht begint bij het commitment tonen en je mede verantwoordelijk voelen voor het lange termijn belang van een groep. Daaraan ontleent een organisatie haar bestaansrecht. En dat kan daardoor niet anders dan een belang zijn dat buiten de organisatie ligt. Voorbeelden zijn Tony Chocolonely die slavernij in de gehele cacao keten wil uitbannen. Of Tesla die als missie heeft “to accelerate the world’s transition to sustainable transport”.

En het goede nieuws is dat bijna elke organisatie wel een dergelijke missie kan formuleren. Maar gebruiken we dat ook als uitgangspunt voor de inrichting van goed bestuur & toezicht bij de organisatie waar jij werkt? Ik weet dat we bij Nyenrode daar nog een flinke slag in kunnen maken. En waarschijnlijk geldt dat ook voor de organisatie waar jij werkt. Maar ik weet ook dat het mogelijk is. En als we dat doen, geven we niet alleen tijdens een vakantie invulling aan het streven naar en delen van het goede leven, maar doen we dat structureel door ons werk impactvoller te maken. Dat is de echte uitdaging om invulling te geven aan Pura Vida!